Στο νησί εμφανίστηκε διά του Βασιλείου Καρελλά η Ortac Resources, εταιρεία με έδρα το Λονδίνο, η οποία δραστηριοποιείται στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και στη Σλοβακία και επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα στο δυτικό μέρος του νησιού
Του Τάσου Σαραντή
Μετά τη Χαλκιδική, το Κιλκίς και τη Θράκη, οι χρυσοθήρες πολιορκούν στενά και τη Μήλο, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τα χρυσοφόρα κοιτάσματα του νησιού. Πρόκειται για μια προσπάθεια που γίνεται εκ νέου, αφού κάτι ανάλογο είχε επιχειρηθεί και πριν από 14 χρόνια, και που βρίσκει ξανά αντιμέτωπη τη συντριπτική πλειονότητα των 5.000 κατοίκων της Μήλου.
Αυτήν τη φορά, οι επίδοξοι χρυσοθήρες ακούν στο όνομα Ortac Resources. Πρόκειται για μια εταιρεία με έδρα το Λονδίνο, η οποία δραστηριοποιείται στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και στη Σλοβακία, η οποία επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τα χρυσοφόρα κοιτάσματα δυτικής Μήλου που, σύμφωνα με έρευνες που είχαν πραγματοποιηθεί τη δεκαετία του ’90, ανέρχονται σε 22,2 εκατομμύρια τόνους, με περίπου 1,2 γραμμάριο χρυσού ανά τόνο. Η δε αξία του κοιτάσματος υπολογίζεται σε 1 δισ. δολάρια.
Προστατεύεται η περιοχή
Το παράδοξο, μα και προκλητικό σε αυτή την υπόθεση, είναι ότι η εταιρεία δηλώνει πως προτίθεται να προχωρήσει σε έρευνα και εκμετάλλευση του χρυσού σε μια περιοχή που με το σημερινό καθεστώς δεν επιτρέπεται καμιά εξορυκτική δραστηριότητα, αφού η δυτική Μήλος προστατεύεται ως περιοχή του δικτύου Natura 2000. Εκτός και αν οι χρυσοθήρες ποντάρουν στο γεγονός ότι αυτό το καθεστώς, με βάση την υπάρχουσα νομοθεσία, είναι προσωρινό και, συνεπώς, αναστρέψιμο.
Η τελευταία απόπειρα της Ortac Resources να προχωρήσει στην υλοποίηση των σχεδίων της έγινε στις αρχές του καλοκαιριού, και συγκεκριμένα στις 17 Ιουνίου, όταν οι επενδυτές επιχείρησαν να θέσουν προς συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο Μήλου «πρόταση συνεργασίας μεταξύ της εταιρείας και του Δήμου Μήλου για την ανάπτυξη μεταλλευτικών ερευνών χρυσού στο νησί». Η πρόταση διατυπώθηκε σε επιστολή της εταιρείας προς τον δήμαρχο Μήλου, Γεράσιμο Δαμουλάκη, σχεδόν ένα μήνα νωρίτερα, στις 14 Μαΐου 2013. Σε αυτήν γίνεται λόγος για τη δημιουργία κοινοπραξίας με τον δήμο που θα αναλάβει τη διενέργεια μεταλλευτικών ερευνών για χρυσό σε δημόσια έκταση στο δυτικό τμήμα του νησιού. Και αποκαλύπτεται ότι η εταιρεία βρίσκεται σε συζητήσεις με τον δήμαρχο του νησιού και άλλους τοπικούς παράγοντες κατά τα τελευταία δύο χρόνια.
Η πρόταση της εταιρείας περιλαμβάνει τα γνωστά «δώρα» που κουβαλούν μαζί τους οι εταιρείες χρυσού σε ολόκληρο τον πλανήτη: συμμετοχή στα κέρδη, πρόσθετα έσοδα για την τοπική κοινωνία, θέσεις εργασίας και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Προσπαθώντας δε να καθησυχάσει την τοπική κοινωνία η εταιρεία, μέσω του Βασιλείου Καρελλά, που εμφανίζεται ως γενικός διευθυντής της, κατέχοντας το 1,5% των μετοχών της, δηλώνει ότι «ο χρυσός θα αφαιρείται από το νησί και θα υποβάλλεται σε χημική επεξεργασία αλλού». Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, «αυτή η πονηρή διατύπωση αποκρύπτει πράγματα». Κι αυτό γιατί η «επεξεργασία» έχει δυο στάδια, τον εμπλουτισμό και τη μεταλλουργία. Ο εμπλουτισμός του μεταλλεύματος, από τον οποίο προκύπτει και ο συντριπτικά μεγαλύτερος όγκος των αποβλήτων, γίνεται πάντα κοντά στον χώρο της εξόρυξης, άρα δεν θα τον αποφύγουν οι Μηλιοί. Αυτό που θα μεταφέρεται (αν μεταφέρεται) αλλού για επεξεργασία θα είναι το συμπύκνωμα.
Η απόπειρα της Ortac Resources να θέσει το ζήτημα στο δημοτικό συμβούλιο της Μήλου, με την ελπίδα ότι τα στελέχη της θα έχουν την ευκαιρία να παρευρεθούν και να παρουσιάσουν αναλυτικά την πρότασή τους έπεσε στο κενό. Πρώτη αντέδρασε η δημοτική κίνηση «Ενεργοί Πολίτες για τη Μήλο», που ζήτησε από την πρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου να αναιρέσει την απόφασή της να συζητηθεί το θέμα στο συμβούλιο, τονίζοντας: «Θεωρούμε ότι μια τέτοια παρουσίαση θα σηματοδοτήσει το τέλος της περιόδου, κατά την οποία όλοι γνωρίζαμε πως η Μήλος δεν δέχεται τα ορυχεία χρυσού και θα αποτελέσει το έναυσμα για την αύξηση των πιέσεων των χρυσοθήρων επάνω στο νησί». Τελικά, η πρόταση της εταιρείας δεν συζητήθηκε και δεν δόθηκε καν το βήμα στους υποψήφιους επενδυτές για να μιλήσουν, καθώς εκφράστηκε από όλες τις παρατάξεις η άποψη ότι το νησί δεν χωράει βιομηχανία χρυσού.
Ενδιαφέρον από το 1999
Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια των στελεχών της εταιρείας, οι οποίοι αντέδρασαν με μια νέα επιστολή (28/6/2013), στην οποία ζητούν από το δημοτικό συμβούλιο του νησιού να ξανασκεφτεί την πρόταση και αποκαλύπτουν ότι αξιολογούν «την ευκαιρία που παρουσιάζεται από το δυνητικό πόρο χρυσού στη Μήλο για περισσότερο από 3 χρόνια» και ότι σε αυτό το χρονικό διάστημα επισκέπτονται συχνά το νησί.
Πράγματι, ο πολιορκητικός κλοιός των χρυσοθήρων στη Μήλο όχι μόνο δεν είναι πρόσφατος, αλλά κουβαλάει μαζί του μια μακραίωνη ιστορία. Με επιστολή του προς το υπουργείο Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (προφανώς σε λάθος υπουργείο) στις 10 Αυγούστου 2012, ο δήμαρχος Μήλου αναφερόμενος σε αίτημα της Ortac Resources για την απόκτηση άδειας έρευνας και πιθανής εκμετάλλευσης του Δημόσιου Μεταλλευτικού Χώρου Μήλου (ΔΜΧ), υπενθυμίζει την καθολική άρνηση της τοπικής κοινωνίας της Μήλου στο ενδεχόμενο εξόρυξης χρυσού στο παρελθόν και πληροφορεί για πρόσφατη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, σύμφωνα με την οποία «εφόσον δεν έχει αλλάξει κάτι δραστικά στον τρόπο εξόρυξης που να διασφαλίζει απόλυτα τη δημόσια υγεία των κατοίκων, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου μας, τέτοιες δραστηριότητες δεν είναι επιθυμητές στο νησί μας». Ο δήμαρχος ζητά από το υπουργείο να μην προχωρήσει στη διεξαγωγή διαγωνισμού, αν δεν προηγηθεί σχετική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους εκπροσώπους της.
Στα τέλη του 1999, μια εταιρεία με την επωνυμία «ΜΙΔΑΣ» –θυγατρική της εταιρείας «Αργυρομεταλλευμάτων και Βαρυτίνης», που σήμερα ονομάζεται S&B και ανήκει στον Οδυσσέα Κυριακόπουλο– με συνεταίρους την αμερικανική Royal Gold Inc και την καναδική Goldmax Resources, είχε υποβάλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για έρευνα πολυτίμων μετάλλων στη δυτική Μήλο. Σημειώνεται ότι η S&B είναι η εταιρεία που έχει ήδη ανασκάψει όλο το ανατολικό τμήμα του νησιού, εξορύσσοντας μπεντονίτη και περλίτη.
Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για συμπληρωματικές εργασίες μιας μεταλλευτικής έρευνας που γινόταν ήδη από χρόνια στις περιοχές «Χονδρό Βουνό» και «Προφήτης Ηλίας» της δυτικής Μήλου, κάτι που η τοπική κοινωνία αγνοούσε. O χρυσός στο νησί ανακαλύφθηκε το 1987 και το γεωτρητικό πρόγραμμα για πολύτιμα μέταλλα στο νέο Δημόσιο Μεταλλευτικό Χώρο (ΔΜΧ) Δυτικής Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου ξεκίνησε το 1993 από τη μισθώτρια εταιρεία «Αργυρομεταλλευμάτων και Βαρυτίνης» και στη συνέχεια τη θυγατρική της «ΜΙΔΑΣ».
Η προοπτική μιας τέτοιας εκμετάλλευσης βρήκε τη σύσσωμη αντίδραση της κοινωνίας του νησιού, στην Επιτροπή Αγώνα που δημιουργήθηκε συμμετείχαν όλοι οι φορείς της Μήλου, ενώ στο αποκορύφωμα των αντιδράσεων το 2000 πραγματοποιήθηκε μεγαλειώδης συγκέντρωση στο νησί με τη συμμετοχή 2.000 κατοίκων. Εξαιτίας της αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας και εν μέσω προεκλογικής περιόδου, ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Ευάγγελος Βενιζέλος, με το από 30.3.2000 έγγραφό του προς την Επαρχο Μήλου, δηλώνει ότι «λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τους προβληματισμούς των κατοίκων όσον αφορά τις ερευνητικές δραστηριότητες της εταιρείας», συνεννοήθηκε με την εταιρεία να αναστείλει τις εργασίες, οι οποίες «δεν πρόκειται να προχωρήσουν αν δεν επιτευχθεί η αναγκαία κοινωνική συναίνεση».
Δυσμενείς εντυπώσεις
Μετά από αυτή την πολιτική απόφαση, το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν ενέκρινε τη ΜΠΕ της «ΜΙΔΑΣ», η οποία ανέστειλε τις ερευνητικές εργασίες. Νεότερη αίτηση για μεταλλευτικές έρευνες επίσης απορρίφθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, με το αιτιολογικό ότι θα προκαλούσε δυσμενείς επιπτώσεις σε τόπο ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000. Ετσι, η εταιρεία «ΜΙΔΑΣ» εγκατέλειψε την προσπάθεια και ο ΔΜΧ έμεινε χωρίς μισθωτή, αλλά υπό ένα νομικό καθεστώς που άφηνε τις πόρτες για μελλοντικές εξορύξεις στη δυτική Μήλο ορθάνοιχτες.
Σήμερα, ολόκληρη σχεδόν η δυτική Μήλος ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000. Η περιοχή περιλαμβάνει οικοτόπους και είδη «προτεραιότητας», και μάλιστα «αυστηρής προστασίας» (της κοινοτικής οδηγίας για τους οικότοπους). Συνεπώς, αναφέρει το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, θεωρείται «Τόπος Κοινοτικής Σημασίας» και –όπως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις– θα έπρεπε να θεσμοθετηθεί με Προεδρικό Διάταγμα ως «Ειδική Ζώνη Διατήρησης». Επειτα από πολυετή καθυστέρηση και αφού η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ελλιπή θεσμική προστασία της προστατευόμενης κόκκινης οχιάς της Μήλου, εκδόθηκε αντί Προεδρικού Διατάγματος μια αμφιλεγόμενη υπουργική απόφαση «προστασίας της Δυτικής Μήλου» (ΚΥΑ 49567/2006), που όμως προσεβλήθη στο ΣτΕ και ανεστάλη η ισχύς των διατάξεών της, που επέτρεπαν την επέκταση εξορυκτικών δραστηριοτήτων και την έναρξη νέων στη δυτική Μήλο.
Εντούτοις, οριστική απόφαση του ΣτΕ επί της ΚΥΑ του 2006 δεν εκδόθηκε ποτέ και η ισχύς της έληξε το 2009. Δυο χρόνια αργότερα, με μια προσθήκη στον νόμο 4030/2011 περί δόμησης, το ΥΠΕΚΑ την επανέφερε σε ισχύ μέχρι την υπογραφή του Προεδρικού Διατάγματος ή για άλλα 5 χρόνια. Ετσι, με τη ρύθμιση αυτή, ακόμη και τα υφιστάμενα μεταλλεία και λατομεία δεν αποτελούν πλέον επιτρεπόμενη δραστηριότητα στη δυτική Μήλο, αλλά αυτό το καθεστώς είναι… προσωρινό μέχρι την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος. Και μέσα σε αυτό το θολό τοπίο έρχεται η Ortac Resources, επιθυμώντας να μισθώσει το ΔΜΧ της δυτικής Μήλου για την ανάπτυξη εξορυκτικής δραστηριότητας, παρόλο που κάτι τέτοιο απαγορεύεται. Τουλάχιστον, επί του παρόντος…
Αυτή τη στιγμή, το ζήτημα της εκμετάλλευσης του χρυσού της Μήλου μπορεί να θεωρείται λήξαν, έπειτα και από την πρόσφατη αρνητική στάση του Δημοτικού Συμβουλίου Μήλου, όμως πολλοί από τους κατοίκους εξακολουθούν να ανησυχούν, λόγος για τον οποίο ο διαδικτυακός τόπος avaaz.org έχει ξεκινήσει τα συλλογή υπογραφών με σκοπό να αποτρέψει την εξόρυξη χρυσού στη Μήλο. Στον ιστότοπο γίνεται μια περιγραφή των γεγονότων μέχρι τώρα που αφορούν το θέμα του χρυσού στη Μήλο και μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Με δεδομένη την αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης να δώσει προτεραιότητα στην εξόρυξη κατά του περιβάλλοντος, και με δεδομένη την αμφίσημη θέση του δημάρχου [Μήλου], ένα κίνημα διαμαρτυρίας πρέπει να αναπτυχθεί για να σταματήσει το έργο πολιτικά στην αρχική του φάση. Η εμπειρία από τη Βόρεια Ελλάδα δείχνει ότι απαιτείται τεράστια προσπάθεια για να σταματήσουν τα έργα σε μεταγενέστερα στάδιά τους».
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Δήμαρχος Μήλου: «Ούτε το συζητάμε»
Επικοινωνήσαμε με τον δήμαρχο Μήλου, Γεράσιμο Δαμουλάκη, προκειμένου να μας αποσαφηνίσει τη στάση του, δεδομένου ότι διατηρούσε επαφή με τους υποψήφιους επενδυτές: «Η υπόθεση της εξόρυξης χρυσού έχει κλείσει για πάντα για τη Μήλο, τον δήμο, τον δήμαρχο και τους δημότες και το θέμα ούτε το συζητάμε. Σας το λέω με βάση τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου πάνω στις οποίες κινούμαι, αλλά είναι και προσωπική μου θέση και εισήγηση στο δημοτικό συμβούλιο», μας λέει ο κ. Δαμουλάκης. Σε ό,τι αφορά την «αμφίσημη θέση του», για την οποία κατηγορείται στο κείμενο για τη διαδικτυακή συλλογή υπογραφών, ο κ. Δαμουλάκης επιρρίπτει ευθύνες στον ΣΥΡΙΖΑ: «Σαχλαμάρες στον αγλέορα», είναι η πρώτη του αντίδραση. «Υπάρχει λόγος; Είναι το δημοτικό συμβούλιο Μήλου ή οι φορείς της Μήλου υπέρ του χρυσού και πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να ανοίγει θέματα εκεί που δεν υπάρχουν;» αναρωτιέται.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Τι γυρεύει η αλεπού στο… παζάρι;
Ολα δείχνουν ότι οι υποψήφιοι επενδυτές δεν θα το βάλουν εύκολα κάτω, παρόλο που πρέπει να ξεπεράσουν τον σκόπελο της αντίδρασης στα σχέδιά τους από τους κατοίκους της Μήλου. Είναι, όμως, η Ortac Resources, αυτή η μικρή και ασήμαντη εταιρεία για τα δεδομένα της εξορυκτικής βιομηχανίας, ο πραγματικός επίδοξος επενδυτής που ενδιαφέρεται για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χρυσού στη δυτική Μήλο;
Μέχρι το 2000, η εταιρεία που ενδιαφερόταν για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων ήταν η S&B του Οδυσσέα Κυριακόπουλου, που διέθετε και τα δικαιώματα για τις σχετικές έρευνες στην περιοχή. Η S&B πούλησε τα δικαιώματα στην εταιρεία «Χρυσωρυχεία Θράκης», η οποία ανήκει στην Eldorado Gold, τη γνωστή καναδική εταιρεία που επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα χρυσού στη Χαλκιδική.
Πρόεδρος των «Χρυσωρυχείων Θράκης» είναι ο Γιώργος Ξυδούς, ο οποίος στο παρελθόν ήταν μηχανικός μεταλλειολόγος στη S&B και κατάγεται από τη Μήλο. Και είναι ο ίδιος άνθρωπος που πριν από δύο χρόνια, όταν η Ortac Resources εκδήλωσε το ενδιαφέρον της για τον χρυσό της Μήλου, βρέθηκε στο νησί προσπαθώντας να δελεάσει τοπικούς παράγοντες για τα οφέλη μιας τέτοιας επένδυσης. Απ’ ό,τι φαίνεται, δεδομένων των σθεναρών αντιδράσεων των κατοίκων απέναντι στις απόπειρες εξόρυξης χρυσού στη Βόρεια Ελλάδα, η Eldorado Gold και τα Χρυσωρυχεία Θράκης επέλεξαν να βγάλουν «μπροστά» μια μικρή ξένη εταιρεία, αντί να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους απευθείας για τα κοιτάσματα της Μήλου.