Το 'παν και το 'καναν οι πολίτες της Ρουμανίας. Με επιμονή, υπομονή και -παραδόξως- με την αρωγή της τεχνοκρατικής κυβέρνησής τους κατέδειξαν γι' άλλη μια φορά τη δύναμη της λαϊκής ομοψυχίας και διαμαρτυρίας για έναν πανθομολογούμενα δίκαιο σκοπό: τη διάσωση της Ρόσια Μοντάνα, του γραφικού ορεινού χωριού των 4.000 κατοίκων στη δυτική Τρανσιλβανία που κρύβει στα σπλάχνα και στην περιφέρειά του έναν ορυκτό και αρχαιολογικό θησαυρό.
Χρυσάφι και «το πιο σημαντικό ρωμαϊκό σύμπλεγμα ορυχείων που υπάρχει ακόμα και μας οδηγεί να διατρέξουμε την Ιστορία μας από τους ρωμαϊκούς χρόνους μέχρι τον κομμουνισμό» όπως επισημαίνει ο Φλοριάν Ματέι, σύμβουλος του ρουμανικού υπουργείου Πολιτισμού.
Κι όλα αυτά κόντρα στα συμφέροντα της καναδικής μεταλλευτικής εταιρείας Gabriel Resources, ιδιοκτήτριας με ποσοστό 80% της Rosia Montana Gold Corporation, που επιδιώκει εδώ και μια 15ετία να αποσπάσει την πολυπόθητη άδεια για να φτιάξει στα βουνά Απουσένι το μεγαλύτερο ανοιχτό χρυσωρυχείο της Ευρώπης.
Η επωδός της εταιρείας γνωστή και μη εξαιρετέα: υπόσχεται να φέρει την... ανάπτυξη στο «γαλατικό» χωριό της Ρόσια Μοντάνα, που αντιστάθηκε στα σχέδιά της παρότι η πλούσια σε κοιτάσματα περιοχή μαστίζεται από φτώχεια και ανεργία μετά το κλείσιμο των κρατικών ορυχείων το 2006.
Οι Καναδοί επενδυτές επέμειναν να τάζουν δουλειές στους ντόπιους και τόνωση -δήθεν- της οικονομίας στην κυβέρνηση. Με τι τίμημα όμως...
Για την εξόρυξη 300 τόνων χρυσού η Gabriel Resources σκόπευε να χρησιμοποιήσει 12.000 τόνους δηλητηριώδους κυανιούχου άλατος τον χρόνο -με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ανθρώπους, τη φύση και τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής-, να «κλαδέψει» τέσσερις βουνοκορφές και να ξεσπιτώσει τουλάχιστον τον μισό πληθυσμό των ρουμανικών... Σκουριών για την κατασκευή του φαραωνικού έργου, έχοντας εξασφαλίσει μάλιστα δικαιώματα απαλλοτρίωσης των περιουσιών τους!
Το ρουμανικό κράτος δε, που κατέχει το 19% της Rosia Montana Gold Corporation, επρόκειτο να εισπράττει μόλις το 6% των κερδών από τα δικαιώματα εκμετάλλευσης του χρυσωρυχείου!
Κι όλα αυτά, λίγα χρόνια μετά την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή της Μπάια Μάρε το 2000, που χαρακτηρίζεται ως η χειρότερη στην Ευρώπη μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ – όταν έσπασε δηλαδή το φράγμα του τοπικού χρυσωρυχείου, που εκμεταλλευόταν αυστραλιανή εξορυκτική εταιρεία μαζί με το ρουμανικό Δημόσιο. Η κατάρρευση προκάλεσε διαρροή 100.000 κυβικών μέτρων νερού μολυσμένου με κυανιούχο άλας, ρυπαίνοντας σε μεγάλη ακτίνα τους ποταμούς Δούναβη και Τίζα και συνακόλουθα τον υδροφόρο ορίζοντα μέχρι την Ουκρανία, την Ουγγαρία, τη Σερβία και τη Βουλγαρία...
Μόλις έναν χρόνο αργότερα, το 2001, η Gabriel Resources άρχισε να διαπραγματεύεται με την κυβέρνηση της Ρουμανίας τους όρους του ντιλ για επέκταση της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της Ρόσια Μοντάνα.
Η πλειονότητα των ντόπιων όμως έβαλε στόχο να μπλοκάρει τα επενδυτικά σχέδια των Καναδών και των κυβερνώντων τους. Κι έπειτα από πολυετείς αγώνες με τη συνδρομή διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων, το κίνημα κατά της εξόρυξης γιγαντώθηκε.
Στο πλευρό των κατοίκων βρέθηκαν απρόσμενα σαν μια γροθιά δεκάδες χιλιάδες Ρουμάνοι με τελείως διαφορετικό υπόβαθρο: από φοιτητές και συνταξιούχους μέχρι διανοούμενους της Αριστεράς και εθνικιστές, που ξεκίνησαν να κατεβαίνουν μαζικά στους δρόμους πόλεων σε ολόκληρη τη χώρα, με αποκορύφωμα τα παλλαϊκά συλλαλητήρια το φθινόπωρο του 2013 - τα ογκωδέστερα από την επανάσταση του 1989 και την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος Τσαουσέσκου.
Παρά τη σκανδαλώδη ολιγωρία και τα ήξεις αφήξεις της τότε κυβέρνησης του Σοσιαλδημοκράτη Βίκτορ Πόντα, το κίνημα πέτυχε την πρώτη του νίκη: Γερουσία και Κάτω Βουλή απέρριψαν για νομοτεχνικούς λόγους το νομοσχέδιο Πόντα, βάζοντας στον πάγο την κατασκευή του χρυσωρυχείου.
Δεν το έβαλαν κάτω
Οι Καναδοί επενδυτές προσέφυγαν σε αίτημα για διεθνή διαιτησία, διεκδικώντας αποζημιώσεις από το Βουκουρέστι για την καθυστέρηση του έργου.
Ωστόσο η κοινωνία των πολιτών της Ρουμανίας δεν το έβαλε κάτω. Ενωμένη κι αποφασισμένη κατάφερε άλλο ένα συντριπτικό πλήγμα, με τη στήριξη αυτή τη φορά της κυβέρνησης.
Οχι της ίδιας κυβέρνησης όμως, αφού στο μεσοδιάστημα ο Πόντα υπέβαλε παραίτηση εξαιτίας σκανδάλου διαφθοράς που ήρθε να προστεθεί στην τραγωδία με τους 63 νεκρούς τον Οκτώβρη του 2015, όταν ξέσπασε μεγάλη φωτιά σε νυχτερινό κέντρο του Βουκουρεστίου.
Για πρώτη φορά στη μετακομμουνιστική Ιστορία της χώρας διορίστηκε πρωθυπουργός ένας τεχνοκράτης, ο κομματικά ανεξάρτητος Ντάτσιαν Τσιόλος, που διόρισε με τη σειρά του υπουργικό συμβούλιο αποτελούμενο αποκλειστικά από 21 τεχνοκράτες.
Στα μέσα Ιανουαρίου, τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού προχώρησαν -έστω και με εγκληματική χρονοτριβή- στο αυτονόητο: να κηρύξουν τη Ρόσια Μοντάνα «τοποθεσία ιστορικού ενδιαφέροντος», προστατευόμενη από κάθε μεταλλευτική δραστηριότητα σε ακτίνα δύο χιλιομέτρων.
Και στις αρχές Φεβρουαρίου πέτυχαν να ενταχθεί η περιοχή στον κατάλογο με τα υποψήφια Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNSESCO.
«Δεν πρόκειται απλά για ένα τεράστιο κέρδος στη διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, είναι μια σπουδαία νίκη για την κοινωνία των πολιτών, για τους χιλιάδες ανθρώπους εντός κι εκτός της χώρας που απαίτησαν να σωθεί η Ρόσια Μοντάνα» λέει περήφανα ο Εουτζέν Νταβίντ, επικεφαλής της Alburnus Maior Association, βασικής «συνιστώσας» του κινήματος για τη διάσωση του οικοσυστήματος και των αρχαίων της περιοχής.
Ομως η έκβαση του αγώνα δεν έχει ακόμα κριθεί τελειωτικά, αφού μπορεί να χρειαστούν πάνω από δύο χρόνια έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής της UNESCO.
«Μια νέα αλλαγή στην κυβέρνηση θα μπορούσε να ευνοήσει ξανά την κατασκευή του χρυσωρυχείου» εφιστά την προσοχή η Κλαούντια Αποστόλ, από τα πιο δραστήρια μέλη της εκστρατείας κατά της εξόρυξης, εκφράζοντας παράλληλα την αισιοδοξία της για τα σχέδια αειφόρου ανάπτυξης που εκπονούν τα δύο υπουργεία με στόχο την προστασία και την αναζωογόνηση της Ρόσια Μοντάνα.
πηγή : η εφημερίδα των συντακτών