Η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ενωση δαπανούν 140 δισ. δολάρια τον χρόνο επιδοτώντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όμως είναι δύσκολο να πει κανείς ποια μέτρα έχουν το μεγαλύτερο αποτέλεσμα. Οπότε, για πρώτη φορά ο Economist προσπάθησε να συγκρίνει τα διάφορα μέτρα και πολιτικές ώστε να διαπιστώσει ποια είναι τα αποδοτικότερα όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Τα μέτρα και οι δράσεις δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα. Ορισμένα εφαρμόζονται σε παγκόσμιο επίπεδο, ορισμένα σε περιφερειακό και άλλα σε εθνικό. Κάποια είναι πρόσφατα μέτρα, άλλα παλαιότερα. Υπάρχουν πολλά ακόμη μεθοδολογικά προβλήματα κατά τη σύγκριση των αποτελεσμάτων, οπότε η λίστα μας θα πρέπει να ερμηνευτεί προσεκτικά.
Ενα μέτρο είναι αποτελεσματικότερο μόνο αν αποδεικνύεται ότι περιορίζει τις εκπομπές πολύ περισσότερο απ’ όσο ένα άλλο. Μία πολιτική ξεχωρίζει σημαντικά. Είναι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, μια συμφωνία του 1987 για τη σταδιακή απαγόρευση ουσιών όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFCS) που χρησιμοποιούνται σε κλιματιστικά μηχανήματα και ψυγεία, με στόχο να αποτρέψει την καταστροφή του στρώματος του όζοντος, κάτι που επιτεύχθηκε. Οπως και άλλες ουσίες που χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία, οι χλωροφθοράνθρακες συγκαταλέγονται στα αέρια του θερμοκηπίου και μάλιστα είναι εξαιρετικά δραστικοί, δηλαδή προκαλούν χιλιάδες φορές μεγαλύτερη υπερθέρμανση ανά μόριο απ’ ό,τι το διοξείδιο του άνθρακα. Συνεπώς η διακοπή παραγωγής εκατομμυρίων τόνων χλωροφθορανθράκων τον χρόνο ισοδυναμεί με τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά δισεκατομμύρια τόνους. Ο Γκους Βίλντερς του Ολλανδικού Εθνικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος υπολογίζει ότι η απαγόρευση παραγωγής των CFTC ισοδυναμεί με τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά 135 δισ. τόνους, ενώ οι ετήσιες παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι 50 δισ. τόνοι. Συνεπώς η επίδραση του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ έχει σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα που έχουν όλα τα υπόλοιπα μέτρα περιορισμού των εκπομπών μαζί.
Αρκετά παραπίσω συναντάμε μια ομάδα μέτρων στα οποία χρωστάμε το 4% με 7% της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), η χρήση πυρηνικής ενέργειας ισοδυναμούσε με την περικοπή 2,2 δισ. τόνων το 2010. Η ενέργεια που δημιουργούν τα υδροηλεκτρικά φράγματα οδηγεί στην εξοικονόμηση 2,8 δισ. τόνων ετησίως. Το επόμενο μέτρο στη λίστα είναι εν μέρει απάτη, με την έννοια ότι δεν είναι καν μέτρο κατά της κλιματικής αλλαγής. Πρόκειται για την πολιτική του ενός παιδιού ανά οικογένεια που εφαρμόζεται στην Κίνα και η οποία σύμφωνα με Κινέζους αξιωματούχους περιόρισε τον αριθμό των γεννήσεων μεταξύ 1970 και 2005 κατά 300 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ότι αυτοί οι άνθρωποι αν είχαν γεννηθεί θα κατανάλωναν αγαθά που κατά την παραγωγή τους θα εκλύονταν στην ατμόσφαιρα 1,3 δισ. τόνοι. Προκύπτει επίσης ότι τα μέτρα κατά της αποψίλωσης των δασών είναι πολύ πιο αποτελεσματικά απ’ όσο υπολογίζαμε.
Το αποτελεσματικό Ταμείο του Αμαζονίου
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Science, ο περιορισμός της αποψίλωσης των δασών στη Βραζιλία μεταξύ 2005 και 2013 οδήγησε στην εξοικονόμηση 3,2 δισ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή 400 εκατ. τόνων τον χρόνο. Οι αμερικανικοί κανονισμοί για την ενεργειακή απόδοση των κινητήρων αυτοκινήτων υπολογίζεται ότι περιόρισαν τις εκπομπές κατά 460 εκατ. τόνους τον χρόνο. Μικρότερη επίδραση είχαν οι ευρωπαϊκοί αντίστοιχοι κανονισμοί. Οι επιδοτήσεις για την παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας αποδίδουν πολύ λιγότερο απ’ όσο θα περίμενε κανείς. Επίσης είναι ακριβές – μόνο στη Γερμανία κοστίζουν 16 δισ. ευρώ τον χρόνο, όταν το συνολικό κόστος εφαρμογής του πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ ήταν 1,86 δισ. ευρώ από το 1990 μέχρι το 2010.
Ταμείο για τον Αμαζόνιο
Το Ταμείο για τον Αμαζόνιο, που πέτυχε σημαντικά αποτελέσματα στον περιορισμό της αποψίλωσης των δασών στη Βραζιλία, χρηματοδοτήθηκε κυρίως από την κυβέρνηση της Νορβηγίας με μόλις 590 εκατομμύρια ευρώ σε διάστημα 11 χρόνων. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας η επιδότηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από την Ε.Ε. και την Κίνα θα αρχίσει να αποδίδει πολύ περισσότερο. Ωστόσο το μέτρο που θα είχε τη μεγαλύτερη απόδοση είναι η απαγόρευση των υδροφθορανθράκων (HFCS), που αντικατέστησαν τους χλωροφθοράνθρακες, επειδή είναι φιλικοί προς το όζον.
Οπότε, αν τροποποιηθεί το πρωτόκολλο του Μόντεαλ ώστε να περιλαμβάνει και τους HFCS, τότε θα μπορούσαμε να εξοικονομήσουμε το αντίστοιχο των 135 δισεκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα τα επόμενα 35 χρόνια και μάλιστα με μικρό κόστος. Και πάλι, όμως, αυτό ισοδυναμεί μόλις με το ένα δέκατο των εκπομπών που θα πρέπει να εξαλείψουμε αν θέλουμε έως το 2100 η θερμοκρασία του πλανήτη να μην αυξηθεί περισσότερο από 2 βαθμούς Κελσίου.