Ένα από τα νέα φαινόμενα που έχουν αναδειχθεί με ιδιαίτερη ένταση τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα είναι η δυσκολία πρόσβασης των νοικοκυριών στην ενέργεια. Από το ξέσπασμα της κρίσης χρέους στην Ελλάδα το 2010 ένας συνδυασμός παραγόντων (μειώσεις εισοδημάτων, αύξηση φόρων, άνοδος ανεργίας, αύξηση τιμών καυσίμων, συρρίκνωση προνοιακών παροχών, κ.τ.λ.) έχει οδηγήσει πολλά νοικοκυριά σε αδυναμία κάλυψης των ενεργειακών τους αναγκών για θέρμανση, δροσισμό, φωτισμό ή και μαγείρεμα, όπως δείχνει και μία σειρά από σχετικές έρευνες (Santamouris et al 2013; Πάνας 2012; WWF και Public Issue 2013; Dagoumas & Kitsios 2014) και κατ’ επέκταση σε μεταβολή των ατομικών και συλλογικών πρακτικών σε σχέση με την οικιακή κατανάλωση ενέργειας.
Το φαινόμενο αυτό, δηλαδή ο αποκλεισμός ή η ανεπαρκής πρόσβαση των νοικοκυριών στην ενέργεια, το οποίο περιγράφεται ως ενεργειακή φτώχεια ή ενεργειακή αποστέρηση, έχει βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης στην Ελλάδα και την Ευρώπη (Healy 2004; Walker & Day 2012; Atanasiu 2014; Santamouris et al 2007). Στις περισσότερες περιπτώσεις ωστόσο, τόσο στο επίπεδο των πολιτικών όσο και στο επίπεδο της ακαδημαϊκής συζήτησης, το φαινόμενο συνδέεται με τεχνικά και οικονομικά δεδομένα, όπως είναι οι τιμές των καυσίμων, τα εισοδήματα και η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη γεωγραφικές του διαστάσεις όπως αυτές διαμορφώνονται μέσα από τις διαδικασίες παραγωγής του αστικού χώρου και ιδιαίτερα τις ατομικές και συλλογικές πρακτικές σε επίπεδο κατοικίας, γειτονιάς και πόλης (Chatzikonstantinou & Vatavali 2016). Ειδικά για την περίπτωση της Αθήνας, θεωρούμε ότι τα ζητήματα της οικιακής κατανάλωσης ενέργειας και ιδιαίτερα οι διαμάχες και οι προκλήσεις που συνδέονται με τη θέρμανση μπορούν να εμπλουτίσουν τη συζήτηση για τις επιπτώσεις της κρίσης στις χωροκοινωνικές σχέσεις και ανισότητες, τόσο στο επίπεδο της πόλης, όσο και στο επίπεδο της πολυκατοικίας, ενός τύπου κτιρίου που έχει παίξει κομβικό ρόλο στις διαδικασίες αστικής ανάπτυξης της Αθήνας μεταπολεμικά.
Γεωγραφίες της ενεργειακής φτώχειας στο Δήμο Αθηναίων
Η γεωγραφική κατανομή της ενεργειακής φτώχειας στην Αθήνα δεν έχει μέχρι σήμερα διερευνηθεί με λεπτομέρεια, μεταξύ άλλων και λόγω της πρόσφατης ανάδειξής της σε σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, της έλλειψης κατάλληλων ποσοτικών δεδομένων και των δυσκολιών πρόσβασης σε στοιχεία στο επίπεδο της γειτονιάς ή του οικοδομικού τετραγώνου. Στο άρθρο αυτό επιδιώκουμε τη διαμόρφωση μιας πρώτης μακροσκοπικής εικόνας των χωροκοινωνικών διαστάσεων της ενεργειακής φτώχειας, εστιάζοντας στο Δήμο Αθηναίων. Για το σκοπό αυτό συγκεντρώσαμε και επεξεργαστήκαμε πρωτογενή δεδομένα για τα χαρακτηριστικά και τη χρήση των κτιρίων, τα οικογενειακά εισοδήματα, την κατανάλωση ενέργειας, καθώς και τη συμμετοχή των νοικοκυριών σε προγράμματα επιδότησης ενέργειας, προκειμένου να δημιουργήσουμε μία σειρά από σχετικούς χάρτες. Η παράλληλη μελέτη των χαρτών αυτών δίνει τη δυνατότητα να εξάγουμε γενικά και επιμέρους συμπεράσματα για τις χωροκοινωνικές διαστάσεις της ενεργειακής αποστέρησης στην Αθήνα της κρίσης. Η διερεύνηση αυτή επεκτείνει τα ευρήματα έρευνας για τις αναδυόμενες γεωγραφίες της ενεργειακής φτώχειας στην Αθήνα που πραγματοποιήθηκε το 2015 μέσα από συνεντεύξεις με νοικοκυριά που μένουν σε πολυκατοικίες στο Δήμο Αθηναίων, χαρτογραφήσεις ποσοτικών στοιχείων και αξιολόγηση πολιτικών [1].
Τα στοιχεία που αξιοποιήθηκαν για την παραγωγή των χαρτών αντλήθηκαν από φορείς του δημοσίου. H επεξεργασία των χαρτών που στηρίζονται σε στοιχεία της απογραφής του 2011 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) έγινε ανά απογραφικό τομέα, ενώ οι χάρτες που βασίζονται σε στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ) καθώς και της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών, του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.) και της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ Α.Ε.) οργανώθηκαν ανά τομέα ταχυδρομικού κώδικα. Να σημειώσουμε τέλος πως τα όρια των επεξεργασιών μας καθορίστηκαν από τις δυσκολίες και τους περιορισμούς στην πρόσβαση σε ποσοτικά στοιχεία (προστασία προσωπικών δεδομένων, μη ανταπόκριση φορέων, εμπορικοί περιορισμοί κλπ).
Χαρακτηριστικά κτιριακού αποθέματος και δίκτυα υποδομών
Η πλειοψηφία των κτιρίων του Δήμου Αθηναίων είναι πολυκατοικίες που έχουν κατασκευαστεί τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες με το σύστημα της αντιπαροχής. Η παλαιότητα και τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του κτιριακού αποθέματος [2], σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ελάχιστα κτίρια έχουν δεχθεί συστηματικές παρεμβάσεις συντήρησης ή αναβάθμισης στο διάστημα από την κατασκευή τους μέχρι σήμερα, συγκροτούν ένα σώμα κτιρίων με σοβαρά λειτουργικά προβλήματα, ιδιαίτερα ως προς την ενεργειακή απόδοση. Σε ότι αφορά ειδικότερα στη θέρμανση, η πλειοψηφία των πολυκατοικιών διαθέτει κεντρικά συστήματα που δεν επιτρέπουν διαφορετικές επιλογές σε σχέση με τη χρήση της κεντρικής θέρμανσης στο επίπεδο των διαμερισμάτων. Τέλος, σε ότι έχει να κάνει με τις χρησιμοποιούμενες πηγές ενέργειας, αυτές συνδέονται μεταξύ άλλων με τα δίκτυα υποδομών που υπάρχουν στις συνοικίες της Αθήνας και κυρίως με την ύπαρξη ή μη δικτύου φυσικού αερίου.
πηγή: συσπείρωση αριστερών μηχανικών
http://syspeirosiaristeronmihanikon.blogspot.gr/2017/01/blog-post_37.html?spref=fb