Εισήγηση στην Αντιπροσωπεία ΤΕΕ-ΤΑΚ για Χωροταξικό

Η εισήγηση της ΑΜΑΚ έχει κατατεθεί στην Αντιπροσωπεία ΤΕΕ-ΤΑΚ αλλά ακόμη δεν έχει συζητηθεί

Απόψεις ΤΕΕ-ΤΑΚ κατά την Α’ φάση μελέτης Αναθεώρησης του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Κρήτης

1. Σε συνθήκες όπως αυτές που ζούμε σήμερα στη χώρα μας και όπως αποτυπώθηκαν σε σχετική απόφαση της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ/ΤΑΚ[1], ο μόνος τρόπος που αντιλαμβανόμαστε για «να μετατραπεί η κρίση σε ευκαιρία», είναι να δούμε σε βάθος την πραγματικότητα, ποια πολιτική μας έφερε ως εδώ, πως αποτυπώθηκε στο χώρο και αφού συμφωνήσουμε στο «τι χώρα θέλουμε» και ειδικά εδώ στο «τι Κρήτη θέλουμε», να μελετήσουμε το χωροταξικό μοντέλο που μπορεί να συμβάλλει σ΄αυτό.

2. Η συγκυρία σήμερα είναι εξαιρετικά δυσμενής.

Το μοντέλο που εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια, να επιτρέπονται όλα παντού και από τη σύγκρουσή τους να προκύπτει το όποιο αποτέλεσμα, έδειξε αφ’ ενός ότι η έκβαση οδηγεί στην επικράτηση των ισχυρότερων συμφερόντων που συγκεντρώνουν κεφάλαια και μονοπωλιακό έλεγχο όλων των δραστηριοτήτων και αφ’ ετέρου ότι αυτό το ίδιο το μοντέλο μπλοκάρει την εξέλιξη ακόμα και των ισχυρών, ακριβώς επειδή καθένας απ’ αυτούς διεκδικεί το σύνολο του χώρου και των πόρων, που τα όριά τους είναι πεπερασμένα.

Η λύση που προτείνεται δεν αποτελεί «άλλο μοντέλο», αλλά ενίσχυση των χαρακτηριστικών του ίδιου μοντέλου.

3. Το κύριο συστατικό του χωροταξικού σχεδιασμού, είναι ο προγραμματικός του χαρακτήρας, δηλαδή ακριβώς το αντίθετο απ’ αυτό που αποτελούσε και  αποτελεί την κυρίαρχη επιλογή του πολιτικού συστήματος.

Τα Περιφερειακά Χωροταξικά που εγκρίθηκαν το 2003 αποτελούν ένα προιόν συμβιβασμού μεταξύ νομιμοποίησης τετελεσμένων γεγονότων στο χώρο, φωτογραφικών πολιτικών επιλογών και προγραμματικών ευκαιριών για το (τότε) μέλλον. Οι προγραμματικές αυτές ευκαιρίες είχαν πολύ μεγάλες δυσκολίες πραγμάτωσης, ακριβώς επειδή βρισκόταν αντιμέτωπες με τις κυρίαρχες επιλογές του πολιτικού συστήματος.

4. Ο συμβιβασμός μεταξύ ανάπτυξης, όπως αυτή γίνεται αντιληπτή από το πολιτικό σύστημα και προστασίας και όπως αυτή θα μπορούσε να συμβάλει σε ένα διαφορετικό μοντέλο, βρισκόταν μπροστά σε μερικά ακόμα εμπόδια:

• Τον κατευθυντήριο χαρακτήρα του χωροταξικού νόμου, που μέσω των Ειδικών Χωροταξικών επιχειρήθηκε να μετατραπεί αυθαίρετα σε κανονιστικό, δημιουργώντας πολύ μεγάλα προβλήματα στην εφαρμογή του και εντείνοντας τις συγκρούσεις χρήσεων γης,
• Την πολιτική επιλογή να μην προωθηθούν οι πολιτικές προστασίας που υποδείκνυαν τα Περιφερειακά Πλαίσια. Ειδικά στην Κρήτη. Δεκά χρόνια μετά από την έγκριση του Περιφερειακού Πλαισίου δεν έχει εκδοθεί ούτε ένα Π.Δ. περιβαλλοντικής προστασίας, σε πείσμα και της εν γένει περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας.
• Το γεγονός ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός, ως κατευθυντήριος, δεν εφαρμόζεται στα ιδιωτικά έργα, που χωροθετούνται με την οριζόντια νομοθεσία. Η νομοθεσία  αυτή χαρακτηρίζεται από απορρύθμιση, εξαιρέσεις και φαστ τρακ διαδικασίες, ενώ, παράλληλα, ο κανονιστικός χαρακτήρας των Ειδικών Χωροταξικών -όπως επιχειρήθηκε να εμφανιστεί - προσπαθεί να «νομιμοποιήσει» τη χωροθέτηση μεγάλων ιδιωτικών έργων.

5. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, ζητείται η αναθεώριση των Περιφερειακών Πλαισίων προκειμένου να εναρμονιστούν:

• με τις επίκαιρες πολιτικές της απορρύθμισης, που δημιουργούν «χωροταξικές τρύπες» στον ισχύοντα και μελλοντικό χωροταξικό σχεδιασμό
• με εκβιαστικά διλημμάτων λόγω κρίσης,
• με την επιβολή της κεντρικής πολιτικής έτσι όπως  εκφράζεται μέσα από τα Ειδικά Πλαίσια,
• με τον κάθε λογής αιφνιδιασμό που θα προκύψει από την επικείμενη μεταρρύθμιση του χωροταξικού σχεδιασμού, για την οποία έχουμε ήδη τοποθετηθεί ειδικά[2],
• με την πιο πρόσφατη εξέλιξη «συνεπίβλεψης» της τρέχουσας αναθεώρησης των Περιφερειακών Πλαισίων από το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ).

6. Τα τελευταία 10 χρόνια το ΤΕΕ/ΤΑΚ ασχολήθηκε κατά προτεραιότητα με τα θέματα του Χωροταξικού Σχεδιασμού.

• Συνεισέφερε πάρα πολύ κατά την εκπόνηση και έγκριση του Περιφερειακού Πλαισίου, αποδεχόμενο την τότε έκκληση «ας βάλουμε μια αρχή στο χωροταξικό σχεδιασμό κι ας μην είναι ο τέλειος».
• Οργάνωσε Συνέδριο με θέμα «Αναπτυξιακός – Χωροταξικός Σχεδιασμός και Περιβάλλον- ΕΣΠΑ 2007-2013 και νησιώτικες πολιτικές»[3] στα πλαίσια των συνόδων των νησιωτικών Περιφερειακών Τμημάτων του ΤΕΕ, σε μια προσπάθεια από κοινού διατύπωσης σχετικών εξειδικευμένων θέσεων.
• Διαφώνησε με πάρα πολλές παραμέτρους του Γενικού Πλαισίου, τόσο γενικά, όσο και ως προς τη θέση αλλά και τη φυσιογνωμία της Κρήτης και αποτύπωσε σε συνεργασία με το ΤΕΕ/ΤΔΚ, τις διαφωνίες αυτές σε κείμενο θέσεων, που έτυχε και της έγκρισης του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης.
• Κατήγγειλε το Ειδικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό και ζήτησε πρόσφατα από κοινού με το ΤΕΕ/ΤΔΚ την αναθεώρησή του, πριν από την αναθεώρηση του Περιφερειακού Πλαισίου για να μην το δεσμεύσει.

Η προσπάθειά μας για ένα Χωροταξικό Σχεδιασμό που να ανταποκρίνεται σε ένα ελπιδοφόρο όραμα για την Κρήτη, που θα προσπαθήσουμε να διατυπώσουμε και να κατακτήσουμε, θα συνεχιστεί, παρά τις δυσκολίες που αυτό συνεπάγεται και τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την σημερινή συγκυρία.

Στα πλαίσια αυτά συστήθηκε ομάδα εργασίας από το ΤΕΕ-ΤΑΚ η οποία εργάστηκε συστηματικά.

Η εργασία της ομάδας παρελήφθη από τη Δ.Ε. στη συνεδρίαση της στις 09-05-13. Επισημαίνουμε ότι στο κείμενο της ομάδας εκφράζονται κάποιες θέσεις οι οποίες είτε δεν έχουν συζητηθεί αυτοτελώς στο επιμελητήριο, είτε δεν ταυτίζονται με τις μέχρι τώρα θέσεις του ΤΕΕ-ΤΑΚ.

Οι τελικές απόψεις του ΤΕΕ-ΤΑΚ θα διαμορφωθούν στην επόμενη φάση της μελέτης κατά την οποία θα έχουν υποβληθεί και οι προτάσεις της ομάδας μελέτης.