«Πάσα κατασκευή ή εγκατάσταση στις ακτές συγχωρείται μόνον για λόγους δημοσίου συμφέροντος, δεόντως τεκμηριωμένου, και ουδέποτε χάριν ιδιωτικών συμφερόντων. Υπό το φως των ανωτέρω, κάθε σχετική επέμβαση αποτελεί ειδικό μέτρο που επιβάλλεται επιτρεπτώς μόνον κατόπιν πλήρως τεκμηριωμένης μελέτης, στο πλαίσιο ορθολογικού σχεδιασμού υπαγορευόμενου από χωροταξικά κριτήρια, συμφώνως προς την ιδιομορφία, τη φυσιογνωμία και τις ανάγκες κάθε περιοχής».
Η εκτίμηση αυτή, από το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής σε ένα σχέδιο νόμου που βρίσκεται αυτές τις ημέρες στη Βουλή, καταδεικνύει την απόσταση που έχει το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου για τον αιγιαλό και την παραλία από τη συνταγματική επιταγή. Περαιτέρω, όπως επισημαίνουν στην «Κ» έμπειροι νομικοί και ανώτατοι δικαστικοί, το σχέδιο νόμου δεν προσκρούει μόνο στο άρθρο 24 για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στα άρθρα 2 και 5 για την προστασία της αξίας του ανθρώπου και της ανθρώπινης προσωπικότητας. Παράλληλα, εκδηλώνεται και μία συνεχώς διογκούμενη, πολιτική και μη αντίδραση, η οποία επιβεβαιώνει την απόσταση του νομοθέτη και από το κοινό αίσθημα για την ιδιοκτησία και την προστασία των ελληνικών ακτών και παραλιών.
Το σχέδιο νόμου «Οριοθέτηση, προστασία και διαχείριση αιγιαλού και παραλίας» δόθηκε από το υπουργείο Οικονομικών σε δημόσια διαβούλευση, η οποία λήγει μεθαύριο. Ανάμεσα στις προτάσεις του βρίσκεται η μείωση των περιορισμών που ισχύουν σήμερα στην παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας σε δήμους και ιδιώτες, η νομιμοποίηση αυθαιρέτων που χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικούς σκοπούς και η διευκόλυνση της κατασκευής έργων που εξυπηρετούν παραθαλάσσιες επιχειρήσεις (βλ. «Κ» 26/4).
Το νομοθέτημα θα έλθει να τροποποιήσει τον ν.2971/2001 (έναν κατά κοινή ομολογία μέτριο νόμο, που χρήζει αναθεώρησης) και να διευρύνει τις ρυθμίσεις που θεσπίστηκαν με τρεις κοινές υπουργικές αποφάσεις το 2009 (792 Β’), 2012 (1411 Β’) και 2014 (328 Β’), οι οποίες αφορούσαν στην παραχώρηση της απλής χρήσης του αιγιαλού, αλλά με χρονικό περιορισμό ισχύος. Σχέδιο νόμου με ανάλογες ρυθμίσεις είχε παρουσιαστεί από το υπουργείο Οικονομικών το καλοκαίρι του 2006, ωστόσο ουδέποτε έφθασε στη Βουλή.
«Η νομολογία του ΣτΕ παγίως τάσσεται ενάντια στην παραχώρηση αλλά και στην αλλοίωση μέσω έργων του αιγιαλού, που συνιστά περιβαλλοντικό αγαθό, παρά μόνο κατόπιν μελέτης και εφόσον αποδεικνύεται ότι εξυπηρετείται υπέρτατο δημόσιο συμφέρον. Οι ταμειακοί λόγοι ακόμα και σήμερα δεν αναγνωρίζονται από το ΣτΕ ως τέτοιοι, ούτε το ιδιωτικό επιχειρηματικό συμφέρον», σχολιάζει ο δικηγόρος Ανδρέας Δ. Παπαπετρόπουλος. «Επιπλέον, τα κοινόχρηστα πράγματα, δηλαδή ο αιγιαλός και η παραλία, τα άλση, οι πλατείες και οι δρόμοι έχουν ως κύριο προορισμό να εξυπηρετούν την κοινή χρήση. Οτιδήποτε αναιρεί τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους ή παρακωλύει τη χρήση είναι όχι μόνο αντισυνταγματικό, αλλά αντίθετο και στις απλές διατάξεις του αστικού κώδικα». Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ήδη θεσπιστεί εξαιρέσεις από τη νομοθεσία για την προστασία αιγιαλών και παραλίας. Οι κυριότερες από αυτές είναι:
-Με τους ν.3986/11 και 4179/13 επετράπη η απευθείας παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού και παραλίας, αλλά και η κατασκευή ή επέκταση λιμενικών έργων και οι προσχώσεις στις περιοχές όπου πραγματοποιούνται ειδικά σχέδια χωρικής ανάπτυξης δημοσίων ή ιδιωτικών στρατηγικών επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ και ΕΣΧΑΔΑ).
-Ο ν.3982/11 έδωσε το ίδιο δικαίωμα σε εταιρίες ανάπτυξης επιχειρηματικών πάρκων, ενώ το ίδιο προτείνει το σχέδιο νόμου για την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης σε φορείς βιομηχανικών περιοχών.
-Με τον 3978/ 2011 δόθηκε η δυνατότητα σε φορείς του δημοσίου, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης να νομιμοποιήσουν τα αυθαίρετά τους στον αιγιαλό. Ο ν.4254/14 επέκτεινε το δικαίωμα αυτό και σε τουριστικούς λιμένες που έχουν περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ.
-Μια ρύθμιση με μεγάλες συνέπειες η οποία πέρασε στα «ψιλά» αφορά στη μείωση κατά 50% (από τα 100 μέτρα στα 50) της ελάχιστης απόστασης των κτιρίων από τον αιγιαλό, στον ν.4179/13.
-Οι μόνες ευεργετικές για την προστασία του αιγιαλού και της παραλίας ρυθμίσεις έγιναν με τον ν. 3937/11 για τη βιοποικιλότητα, αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκαν. Πάντως οι ν.4014/11 και ο 4178/13 για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων εξαίρεσαν τον αιγιαλό και την παραλία.