Είναι τραγικό ότι ζούμε σε μια χώρα που χρειάζεται να θρηνήσουμε θύματα από κάθε είδους καταστροφές ή δυστυχήματα προκειμένου να εφαρμόσουμε υπάρχοντες για δεκαετίες νόμους και να υλοποιήσουμε σχετικές δράσεις και προγράμματα.
Ο νόμος Τρίτση (1337/83), που περιλαμβάνει διατάξεις για την προστασία και την απελευθέρωση των ακτών, πρωταρχικός σκοπός του οποίου ήταν η δυνατότητα απόλαυσης του κοινόχρηστου - κοινωνικού αγαθού του αιγιαλού και της παραλίας, θα μπορούσε να είχε αποδειχθεί σωτήριος στο Μάτι, με τον επικίνδυνο συνδυασμό πυρκαγιάς και κατοικημένων ακτών.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, η πρόσβαση στις ακτές έχει πολλαπλή χρησιμότητα. Επομένως, το γεγονός ότι στην εκτεταμένη αυτή παράκτια ζώνη δεν έχουν γίνει τα εντελώς στοιχειώδη, όπως π.χ. η χάραξη αιγιαλού και παραλίας, που από το 1940 έχει υλοποιηθεί μόνο στο 10%-12%(!), δείχνει τη σοβαρή ανεπάρκεια (διοικητική, πολιτική, κοινωνική) που χαρακτηρίζει την ελληνική πραγματικότητα.
Ας σημειωθεί ότι και το περίφημο πρωτόκολλο της σύμβασης της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου, με στόχο την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ), δεν έχει ακόμα επικυρωθεί από τη Βουλή, παρότι έχει περάσει μία δεκαετία από την υπογραφή του (2008) και παρόλο που το έχουν επικυρώσει πολλές άλλες μεσογειακές αλλά και βαλκανικές χώρες!
Οι πρωτοποριακοί κανόνες για τις ακτές θεσπίστηκαν με τα άρθρα 23 και 24 του νόμου 1337/83 και το Π.Δ. 236/84 και κωδικοποιήθηκαν με το άρθρο 187 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας επί υπουργίας Κώστα Λαλιώτη (ΦΕΚ 580/Δ 1999). Βασική αρχή είναι ο καθορισμός μιας ευρύτερης ζώνης πλάτους 500 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού (ή την ακτογραμμή), η οποία έχει μια σημαντική χωρική υπόσταση γιατί περιέχει χρήσεις με έντονο παράκτιο τροπισμό.
Σύμφωνα με τη ρύθμιση, η ζώνη αυτή οργανώνεται με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και την απρόσκοπτη κυκλοφορία των ανθρώπων (και ειδών της πανίδας) για την προσπέλαση στον αιγιαλό.
Επίσης δίνεται η δυνατότητα απαλλοτριώσεων για δρόμους κάθετους προς στην ακτή (κυρίως πεζόδρομους) και χώρους στάθμευσης, η οποία έμεινε δυστυχώς ανεφάρμοστη ακόμα και σε εποχές «παχειών αγελάδων» λόγω του φοβικού συνδρόμου για το πολιτικό κόστος, αλλά και των γνωστών κοινωνικών «αντιστάσεων».
Πιο συγκεκριμένα, σε όλα τα εκτός σχεδίου γήπεδα της ζώνης των 500 μέτρων και κυρίως σε αυτά με χρήση κατοικίας δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις. Εξαιρούνται ορισμένες ειδικές χρήσεις και καλλιέργειες οι οποίες ορίζονται σαφώς με το Π.Δ. (π.χ. νοσοκομεία, εγκαταστάσεις ΟΤΕ, ΔΕΗ, στρατόπεδα, φυτώρια, νεκροταφεία κ.λπ.).
Ωστόσο, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, όσα γήπεδα έχουν πρόσωπο στην ακτή η περίφραξη θα πρέπει να τοποθετείται, κατά κανόνα, 50 μέτρα από τη γραμμή του αιγιαλού, όσο δηλαδή και το μέγιστο πλάτος της παραλία που καθορίζει ο νόμος.
Επίσης, σε τουλάχιστον μία πλευρά κάθε γηπέδου πρέπει να αφήνεται απερίφρακτη μια λωρίδα πλάτους τριών μέτρων. Σε περίπτωση που μια ιδιοκτησία έχει πρόσωπο στην ακτή μεγαλύτερο από 300 μέτρα, η περίφραξη πρέπει να διακόπτεται και να αφήνεται δίοδος τριών μέτρων.
Ετσι η εκτός σχεδίου παράκτια ζώνη οργανώνεται στοιχειωδώς και «απελευθερώνεται» χωρίς κόστος, μέχρις ότου γίνει ένας λεπτομερέστερος σχεδιασμός κατά περιοχές, από τις πολεοδομικές αρχές.
Με αφορμή την τραγωδία στο Μάτι η κυβέρνηση αποφάσισε να κινήσει τις διαδικασίες για κατεδαφίσεις μαντρωμάτων και αυθαιρέτων, δυστυχώς «κατόπιν εορτής»... Κάλλιο αργά παρά ποτέ...
Οπως όμως έχει αποδειχθεί ιστορικά, η δυσκολία του εγχειρήματος έγκειται στις αντιδράσεις από τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα, που είναι πάντα ισχυρές. Γι' αυτό και χρειάζεται συνέπεια και συνέχεια.
Επιπλέον, ισχυρός ανασχετικός παράγοντας είναι και το δαιδαλώδες νομικό-διοικητικό πλέγμα των διαδικασιών – ενστάσεις, ένδικα μέσα κ.λπ. Αυτά πρέπει βέβαια να υπάρχουν σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου, αρκεί όμως να μη φθάνουν στο σημείο να ακυρώνουν αυτό ακριβώς το κράτος δικαίου που υπερασπίζουν.
Ηλίας Μπεριάτος, ομότιμος καθηγητής Χωροταξικού και Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας.
Πηγή: kathimerini.gr