Τα έργα στην Κρήτη και ο τρόπος κατασκευής τους. Ο.Α.Κ. Α.Ε: μύθοι και πραγματικότητα.
Η κατασκευή ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου στο Βόρειο Οδικό Άξονα της Κρήτης (ΒΟΑΚ) από τη Σητεία μέχρι το Καστέλι καθώς και οι κάθετες συνδέσεις είναι ένα θέμα που απασχολεί όλη την Κρήτη για δεκαετίες. Πολλά γράφονται, πολλά ακούγονται αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει υλοποιηθεί η ανάγκη αυτή των Κρητικών με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων χρόνων.
Γύρω στο 2008 άρχισε να προβάλλεται ως μοναδική λύση στο πρόβλημα της μη ολοκλήρωσή του , η δημιουργία Ανώνυμης Εταιρείας. Εν μέσω μνημονίου λοιπόν «ήρθε η λύση» για τα μεγάλα έργα στην Κρήτη, με την ίδρυση της Ανώνυμη Εταιρεία, «Υποδομές Ανάπτυξης Κρήτης Α.Ε.», (ΦΕΚ1454Β’/17-06-2011). Η εταιρεία αυτή ουσιαστικά δεν λειτούργησε ποτέ.
Στη συνέχεια, και αφού γίνεται πολλή συζήτηση για τα ατυχήματα στο ΒΟΑΚ και ευαισθητοποιείται το κοινό αίσθημα, χωρίς όμως να γίνεται λόγος για τους πόρους που διατίθενται για τα έργα αυτά, αλλά, αντίθετα, τονίζοντας την ανυπαρξία χρημάτων, προβάλλεται και πάλι ως μοναδική λύση στο πρόβλημα η δημιουργία Α.Ε.
Δημιουργείται λοιπόν ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (Ο.Α.Κ.) Α.Ε., με το ν. 4138 άρθρο 3 (ΦΕΚ 72Α/19-03-2013).
Ποιος είναι ο Ο.Α.Κ. Α.Ε.;
Είναι μια ανώνυμη εταιρία που συγκροτείται με τη συγχώνευση των ΟΑΝΑΚ, ΟΑΔΥΚ αλλά και των ΕΥΔΕ ΒΟΑΚ & ΕΥΔΕ Αποσελέμη και εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων.
Στις αρμοδιότητες της νεοσύστατης εταιρείας περιλαμβάνονται -εκτός των αρμοδιοτήτων των συγχωνευόμενων εταιρειών (ΟΑΝΑΚ & ΟΑΔΥΚ) αλλά και των δημόσιων υπηρεσιών ΕΥΔΕ ΒΟΑΚ & ΕΥΔΕ Αποσελέμη-, "...ο σχεδιασμός, μελέτη, κατασκευή, λειτουργία, εκμετάλλευση και διαχείριση οποιουδήποτε άλλου έργου ανατεθεί σε αυτήν κατ΄ εντολήν Οργανισμού Τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού, ή του εποπτεύοντος Υπουργού." (άρθρο 3 παρ 12).
Από τα έντεκα μέλη του Δ.Σ. της εταιρείας, τα 6 είναι διορισμένα από τον υπουργό. Με δεδομένο το γεγονός ότι ο Γ.Γ. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι κι αυτός διορισμένος από την κυβέρνηση, τότε τα μέλη που ορίζονται από την κεντρική κυβέρνηση είναι 7. Η τοπική αυτοδιοίκηση (Περιφέρεια και Δήμοι ) έχουν από 2 εκπροσώπους.
Στις αιτήσεις θεραπείας, που ασκούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3669/2008 (Α΄ 116) και του ν. 3316/2005 (Α΄ 42), αποφασίζει ο Υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, μετά από γνώμη του τεχνικού συμβουλίου της κεντρικής υπηρεσίας της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, και όχι το Τεχνικό Συμβούλιο ΔημοσίωνΈργων που δημιουργείται στην έδρα κάθε Περιφέρειας με το Π.Δ. 7/2013.
Όσο για τη συντήρηση: «Η συντήρηση θα γίνεται σύμφωνα με τα άρθρα 7 και 8 του ν. 3481/2006 (Α΄162) και των εφαρμοστικών αυτού αποφάσεων». Την εκμετάλλευση (άρα και πόρους) την έχει ο Ο.Α.Κ. Α.Ε. και τη συντήρηση η Περιφέρεια (με τι πόρους;).
Οι προσλήψεις για τη στελέχωση της εταιρείας γίνονται με αποφάσεις του Δ.Σ.
Και αναρωτιόμαστε:
Υπάρχει κοινωνική νομιμοποίηση σε αυτή την άκριτη, χωρίς απολύτως κανένα σχεδιασμό μεταφορά αρμοδιοτήτων από τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δημόσιου Τομέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β‘ βαθμού σε Ανώνυμες Εταιρίες;
Η δημιουργία της Α.Ε. δεν αναιρεί την ουσία της διοικητικής μεταρρύθμισης, που υποτίθεται ότι προωθεί ο «Καλλικράτης»; Αντί για την αποκέντρωση που επαγγελλόταν η Κυβέρνηση, έχουμε υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων, οι οποίες «φεύγουν» από την αιρετή αυτοδιοίκηση και μεταφέρονται σε μια Α.Ε., που ελέγχεται αποκλειστικά από το Κέντρο και το Υπουργείο Υποδομών.
Ποιος είναι ο αναπτυξιακός ρόλος της νεοσύστατης αιρετής Περιφέρειας, όταν της αποστερούνται οι αρμοδιότητες για τα έργα και η αντίστοιχη πρόσβαση στους πόρους για να τα εκτελέσει;
Ποιος είναι ο ρόλος των μικρών και μεσαίων μελετητικών και εργοληπτικών επιχειρήσεων όταν ο Ο.Α.Κ. «μεσολαβεί !!!» για την εκπόνηση έργων και μελετών παρακάμπτοντας ουσιαστικά την κείμενη νομοθεσία παραγωγής των δημοσίων έργων;
Ο Ο.Α.Κ. δεν οδηγεί σε πλήρη κατάργηση μόνο την Ε.Υ.Δ.Ε. Β.Ο.Α.Κ και ΕΥΔΕ Αποσελέμη, αλλά συμπαρασύρει σε διάλυση τις δημόσιες τεχνικές υπηρεσίες όπως και μικρά και μεσαία μελετητικά και κατασκευαστικά γραφεία σε επίπεδο Περιφέρειας, με τραγικές συνέπειες για το ντόπιο δυναμικό! Αυτό όμως τελικά δεν είναι που επιδιώκει η Κυβέρνηση;
Είναι γνωστό εξάλλου ότι:
Η μέχρι τώρα εμπειρία από τη λειτουργία των Α.Ε. καταμαρτυρεί ότι λειτουργούν με αμφισβητούμενη διαφάνεια, έξω από το δημόσιο λογιστικό έλεγχο, με ειδικό προνομιακό νομοθετικό πλαίσιο παραγωγής των έργων και στοιχίζουν πανάκριβα στον ελληνικό λαό με τα υπέρογκα λειτουργικά τους έξοδα και με το αυξημένο κόστος των έργων που έχουν εκτελέσει μέχρι τώρα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η «Εγνατία Οδός Α.Ε.» σύμφωνα με τον δημοσιευμένο ισολογισμό του 2010, με 250 υπαλλήλους στο τέλος του 2010 είχε λειτουργικά έξοδα 58 εκατ. ευρώ, ενώ η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων αντίστοιχα με 2.713 υπαλλήλους είχε λειτουργικά έξοδα 96 εκατ. ευρώ. Σαφέστατα προκύπτει ότι το λειτουργικό κόστος της «Εγνατία Οδός Α.Ε.» είναι πέραν του εξαπλάσιου του αντίστοιχου της Γ.Γ.Δ.Ε. Τα στοιχεία αυτά δεν διαψεύστηκαν ποτέ.
Το 2010 το χρέος της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Α.Ε. ήταν 1,1 δις ευρώ ενώ σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του συλλόγου των εργαζομένων στην ΕΓΝΑΤΙΑ έχει κατέβει στα 190 εκ. ευρώ.
Και μετά την ίδρυση του Ο.Α.Κ. άρχισαν οι εξαγγελίες:
ü Θα εκπονηθεί η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, (τώρα!), μελέτη που ήταν υποχρέωση της χώρας μας, μετά την εναρμόνιση με το κοινοτικό δίκαιο, από το 2006 ! (ΚΥΑ οικ. 107017/2006).
ü Μήπως θα πρέπει να ψάξουμε για «εναλλακτικές» μορφές χρηματοδότησης;
ü Τα διόδια είναι η μόνη λύση.
Πρόσφατο δημοσίευμα από την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» αναφέρει: «Υποχρεώνουν το Δημόσιο να πληρώσει διόδια για τις διαδρομές που δεν έγιναν λόγω οικονομικής κρίσης. Αποζημίωση-δώρο, ύψους 350 εκατομμυρίων ευρώ, ετοιμάζεται να δώσει η κυβέρνηση στην κοινοπραξία «Μορέας Α.Ε.», συμφερόντων των ομίλων Λ. Μπόμπολα, Ιωάννου - Παρασκευαΐδη και Σ. Κόκκαλη. Οι εργολάβοι εμφανίζουν λογαριασμό-μαμούθ απωλειών μισού δισ. ευρώ και ζητούν αναπλήρωση των εσόδων από τις εισπράξεις διοδίων της τελευταίας τριετίας, που προήλθε από τη μείωση των κυκλοφοριακών φόρτων στον άξονα Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας, λόγω οικονομικής κρίσης! Οι πολίτες υποχρεώνονται να πληρώσουν διπλό το λογαριασμό: για τα δρομολόγια που έκαναν όλα τα προηγούμενα χρόνια στο συγκεκριμένο ημιτελή άξονα με ακριβά διόδια, αλλά και για τις μετακινήσεις, που δεν μπόρεσαν να κάνουν, λόγω οικονομικής αδυναμίας, ως φορολογούμενοι, με το νέο εργολαβικό «πανωπροίκι» των 350 εκατομμυρίων ευρώ, που θα εκταμιευτεί απ' ευθείας από το δημόσιο ταμείο».
Προτείνουμε:
- Κατάργηση του Ο.Α.Κ. Α.Ε.
- Μεταφορά των αρμοδιοτήτων του αλλά και του προσωπικού στην Περιφέρεια.
- Χρηματοδότηση των έργων από το νέο ΕΣΠΑ ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
- Ελεύθερη πρόσβαση χωρίς διόδια αλλά και χωρίς καμιά μορφή ιδιωτικοποίησης των οδικών αξόνων αλλά και των υδραυλικών έργων στην Κρήτη.
Οι υποδομές αποτελούν κοινωνικό αγαθό, όπως η Υγεία και η Παιδεία και θα πρέπει να έχουν δημόσιο χαρακτήρα, να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται από ισχυρές αναβαθμισμένες δημόσιες τεχνικές υπηρεσίες.
Ηράκλειο, 11 - 10 – 2014