Με οικονομικούς όρους εμπορικής διαχείρισης και όχι με όρους περιβαλλοντικής προστασίας αντιμετωπίζονται οι αιγιαλοί, οι όχθες των ποταμών, οι λίμνες και οι παραλίες της χώρας, με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών «όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις», που έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων.
Η πρόεδρος της ΑΜΑΚ (Αυτόνομοι Μηχανικοί Ανατολικής Κρήτης) Ειρήνη Βρέντζου, μιλά σήμερα στην «Π» για τις ολέθριες δρομολογούμενες αλλαγές και τη νέα πραγματικότητα που επιφέρει το επίμαχο νομοσχέδιο το οποίο φέρει τη βούλα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, ενώ είναι εκκωφαντική η απουσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Όπως επισημαίνει η κ. Βρέντζου το νομοσχέδιο δρομολογείται μέσα από μια κοινωνική διαβούλευση μόλις 14 ημερών, που είναι απαράδεκτα λίγος χρόνος για ένα πολιτικό σχεδιασμό που επιφέρει τόσο μεγάλου διαμετρήματος αλλαγές, οι οποίες θα έχουν πολυεπίπεδες επιπτώσεις. Μάλιστα, όπως διαπιστώνει, «το κείμενο του νομοσχεδίου χρήζει περαιτέρω επεξεργασίας δεδομένου ότι χρησιμοποιεί συχνά αδόκιμες λέξεις (π.χ. μεταχείριση αιγιαλών) ή δίνει κρίσιμους ορισμούς με ασάφεια (π.χ. διακριτό τμήμα αιγιαλού)».
Στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του παλαιού αιγιαλού και της παλαιάς όχθης των μεγάλων λιμνών
Η κ. Βρέντζου σημειώνει ότι σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους ώστε να κατοχυρώνεται η προστασία και η διαφύλαξη του περιβάλλοντος των ακτών, η διασφάλιση της γραμμής αιγιαλού και της ζώνης παραλίας, εξασφαλίζοντας και προστατεύοντας την κοινοχρησία, τον πολιτισμό και τα σημαντικά οικοσυστήματα του παράκτιου χώρου και εκ των υστέρων να προβαίνει σε εκμίσθωση των ακτών.
Όμως σε αντίθεση με όλα τα παραπάνω, καταργείται η πρόβλεψη του ν. 2971/2001 ότι «η προστασία των κοινοχρήστων πραγμάτων και του οικοσυστήματος αυτών είναι ευθύνη του Κράτους, το οποίο μεριμνά για την οργάνωση και λειτουργία ολοκληρωμένου συστήματος καταγραφής, διαχείρισης, εποπτείας και ελέγχου τους, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, τις αρχές της αειφορίας και του χωροταξικού σχεδιασμού».
Το νέο νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του παλαιού αιγιαλού και της παλαιάς όχθης των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών καταργείται, καθώς τα τμήματα αυτά περιέρχονται στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου – εκτός από την περίπτωση της γειτνίασης με απάτητες παραλίες.
Ενώ οι υπόλοιπες χώρες θεσπίζουν αδόμητες παράκτιες ζώνες που ξεκινούν από τα 100 μέτρα, το νέο νομοσχέδιο καταργεί και το ελάχιστο όριο των 30 μέτρων
Μια ακόμα κρίσιμη παρατήρησης της Ειρ. Βρέντζου, αφορά στο γεγονός ότι το 2014 υιοθετήθηκε η Οδηγία 2014/89/ΕΕ «περί θεσπίσεως πλαισίου για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό». Η εν λόγω Οδηγία θεσπίζει ένα πλαίσιο για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στοχεύοντας στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των θαλάσσιων οικονομίων και των θαλάσσιων περιοχών, καθώς επίσης και στη βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων.
Με την Οδηγία αυτή καθορίζονται οι στόχοι του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, οι ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και το ενδεικτικό περιεχόμενο.
Σύμφωνα με την κ. Βρέντζου, το σχέδιο νόμου δεν εισάγει μεταρρύθμιση για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση του παράκτιου χώρου, αυτού του σημαντικού οικοσυστήματος που βάλλεται από την κλιματική κρίση, και απουσιάζουν προβλέψεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (π.χ. δεν υπάρχει αναφορά σε άλλους φυσικούς ή ανθρωπογενείς κινδύνους που απειλούν την παράκτια και παρόχθια ζώνη, πλημμυρικούς κινδύνους κ.λπ.).
Μάλιστα όπως σημειώνει η χώρα μας δεν έχει κυρώσει και εφαρμόσει το Πρωτόκολλο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ) στη Σύμβαση της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου, το οποίο, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι «τα συμβαλλόμενα μέρη: α) καθορίζουν στις παράκτιες ζώνες, από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλο γραμμή, ζώνη στην οποία δεν επιτρέπεται η δόμηση.
Λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τις περιοχές οι οποίες επηρεάζονται άμεσα και αρνητικά από την αλλαγή του κλίματος και τους φυσικούς κινδύνους, αυτή η ζώνη δεν μπορεί να έχει πλάτος μικρότερο των 100 μέτρων, υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του κατωτέρω εδαφίου».
Όπως εξηγεί η κ. Βρέντζου, σε έναν κόσμο που υφίσταται ολοένα και συχνότερα κλιματικές καταστροφές, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γαλλία, Ισπανία) εύλογα θεσπίζουν αδόμητες παράκτιες ζώνες που ξεκινούν από τα 100 μέτρα και φθάνουν μέχρι και στα 250 μέτρα από τον αιγιαλό, προωθώντας την απαιτούμενη προστασία των ακτών τους και αναγνωρίζοντας την κρίσιμη συμβολή τους στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Η Ελλάδα όμως, μέσω του νομοσχεδίου αυτού, καταργεί και το ελάχιστο των 30 μέτρων, δίνοντας σήμα σε πράξεις οριοθέτησης παραλίας που επιτρέπουν δόμηση κυριολεκτικά πάνω στο κύμα!
Σύμφωνα με την ίδια πρόκειται για άλλη μία αποσπασματική παρέμβαση που επιχειρείται καθώς πρόκειται για κακή νομοτεχνική επιλογή να καταργείται σχεδόν στο σύνολό του ο νόμος 2971/2001 για τον αιγιαλό και την παραλία, ο οποίος έχει τροποποιηθεί δίχως να κωδικοποιείται για ακόμα μια φορά.
Δομικές ελλείψεις
Η επικεφαλής της ΑΜΑΚ τονίζει ότι «σειρά ερευνών τα τελευταία χρόνια, έδειξαν ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής ακτογραμμής είναι εκτεθειμένο στην διάβρωση. Εκτός από την κλιματική αλλαγή, η διάβρωση των ελληνικών ακτών αναδεικνύει δύο ακόμα πολιτικά προβλήματα – τις ασυντόνιστες επεμβάσεις στην ακτή από κάθε είδους λιμενικά έργα, και την κακή διαχείριση των εσωτερικών υδάτων.
Επιπλέον, στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει η αναφορά σε άλλους φυσικούς ή ανθρωπογενείς κινδύνους που απειλούν την παράκτια και την παρόχθια ζώνη (π.χ., πλημμυρικούς, σεισμικούς ή τεχνολογικούς, όπως βιομηχανικά ατυχήματα ή ρύπανση), για τους οποίους το Πρωτόκολλο ΟΔΠΖ (Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης) απαιτεί εκτίμηση επιπτώσεων, και μέτρα πρόληψης, μετριασμού και προσαρμογής.
Δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στον ρόλο της παράκτιας και της παρόχθιας ζώνης στην προστασία των ανθρώπινων δραστηριοτήτων από κάποιους φυσικούς κινδύνους (π.χ., πλημμυρικούς) – ως “λύσεις βασισμένες στην φύση”.
Απουσιάζουν οι ευάλωτοι παράκτιοι οικότοποι, οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να “εγκιβωτιστούν” μέσα στις οριογραμμές της παραλίας και του (παλαιού ή μη) αιγιαλού (π.χ., παράκτιες και παρόχθιες δασικές εκτάσεις, αμμοθινικά οικοσυστήματα). Απουσιάζουν ακόμα και οι οικονομικές επιπτώσεις των παραπάνω, που είναι τόσο σημαντικές για τον τουριστικό τομέα.
Κατακερματισμός των περιοχών του δικτύου Natura 2000
Στο νέο νομοσχέδιο, όπως εξηγεί η κ. Βρέντζου, «εισάγεται μια νέα ad hoc «κατηγορία» προσωρινού καθεστώτος προστασίας («απάτητες παραλίες», βλ. άρθ. 4 παρ. 2 σε συνδυασμό με την εξουσιοδοτική διάταξη του άρθ. 22 παρ. 1) που οδηγεί σε κατακερματισμό του προστατευτικού καθεστώτος των περιοχών του δικτύου Natura 2000, αντί το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προβεί άμεσα στις απαιτούμενες ενέργειες για την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων και των σχεδίων διαχείρισης προκειμένου να προστατευθούν ουσιαστικά οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 και να συμμορφωθεί η χώρα μας με τις οδηγίες για τη φύση και την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ C-849/18.
Στην ουσία το παρόν σχέδιο νόμου δεν προστατεύει αυτές τις παραλίες αλλά προβλέπει τη δυνατότητα θέσπισης απαγορεύσεων και περιορισμών ως προς τις δραστηριότητες που επιτρέπονται επ’ αυτών είτε μέσω της υ.α. του άρθρου 21 παρ. 6 του ν. 1650/1986 είτε την έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης του άρθρου 22 παρ. 1 του παρόντος» Όπως σημειώνει, οι νέοι όροι «προστατευόμενος αιγιαλός» και «απάτητες παραλίες» που εισάγονται αφορούν μόνο τις περιοχές του δικτύου Ν2000, δημιουργώντας ταυτόχρονα και ασάφεια σχετικά (πρβλ. άρθ. 22 παρ. 1 εδ. β΄).
Αυξάνεται η επιχειρηματική δραστηριότητα στις παραλίες
Όπως εξηγεί η πρόεδρος της ΑΜΑΚ, το νομοσχέδιο υποβαθμίζει περαιτέρω το περιβάλλον και την ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές καθώς: Αυξάνει την κάλυψη από επιχειρηματικές δραστηριότητες (ομπρέλες, ξαπλώστρες κλπ) από 50% σε 60% στις παραλίες που δεν εντάσσονται στο δίκτυο NATURA 2000. (άρθρο 8, 3,γ). Μειώνει την απόσταση ομπρελών – ξαπλωστρών από το χειμέριο κύμα από τα 5 μέτρα στα 4 μέτρα (άρθρο 8, 3,γ), και μάλιστα σε μια περίοδο κλιματικής κρίσης.
Παραδίδει ακόμη και μικροσκοπικές παραλίες σε εμπορευματική εκμετάλλευση μειώνοντας τα σχετικά όρια του 2019 και επιτρέποντας εμπορική εκμετάλλευση ακόμη και μικρών ακτών, αρκεί να είναι μεγαλύτερες των 4 μέτρων (μήκος ή πλάτος) ή 150 τετραγωνικών μέτρων! (Άρθρο 9.3).
Επιτρέπει επιχειρηματικές δραστηριότητες κι εμπορική εκμετάλλευση σε ακτές χωρίς να θέτει ως προϋπόθεση την ύπαρξη Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης για τις επιπτώσεις και τη φέρουσα ικανότητα κάθε ακτής.
Αντί να ολοκληρώσει τη διαδικασία σύνταξης Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Σχεδίων Διαχείρισης και Προεδρικών Διαταγμάτων για τις περιοχές NATURA 2000, όπως έχει υποχρέωση η χώρα μας και να συμμορφωθεί η χώρα μας με τις οδηγίες για τη φύση και την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ C-849/18λ εισάγει μια νέα ρύθμιση, τις «απάτητες παραλίες» (όπου «απαγορεύεται η απλή παραχώρηση χρήσης, καθώς και οποιαδήποτε άλλη δράση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μορφολογία τους και την ακεραιότητά τους ως προς τις οικολογικές τους λειτουργίες», άρθρο 4,2).
Η ρύθμιση αυτή θα αφορά τμήμα μόνο των παραλιών περιοχών NATURA 2000. Ποιες και πόσες θα είναι αυτές οι παραλίες παραπέμπεται σε Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα πρέπει να βγει μέχρι την 1η Μαρτίου 2024 (Άρθρο 22, 1).
Τα θετικά
Η κ. Βρέντζου σημειώνει ότι υπάρχουν και θετικά στο δρομολογούμενο νομοσχέδιο ανάμεσα στα οποία είναι το γεγονός ότι η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου θα είναι αρμόδια για τον ορισμό παραλιών προς παραχώρηση, αν και διαπιστώνεται ότι δεν κατέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία και είναι αμφίβολο εάν έχει στη διάθεσή της τα απαραίτητα μέσα και στελεχιακό δυναμικό.
Αντίστοιχα στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι σε περίπτωση που σημειώνεται μια σημαντική οικολογική, περιβαλλοντική ή γεωμορφολογική διατάραξη ή βλάβη, υπάρχει τιμωρία με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή, όμως αυτό προϋποθέτει και ένα αποτελεσματικό σύστημα διεξαγωγής περιβαλλοντικών ελέγχων, που απέχει πολύ από τη σημερινή κατάσταση των σοβαρά υποστελεχωμένων υπηρεσιών διεξαγωγής περιβαλλοντικών ελέγχων.
Στο νομοσχέδιο παρέχονται νέα εργαλεία (χρήση ηλεκτρονικών μέσων) στους πολίτες για την άμεση υποβολή καταγγελιών σε περιπτώσεις αυθαίρετης κατάληψης αιγιαλού και παραλίας, ή υπέρβασης της παραχώρησης.
Πηγή: https://patris.gr/2024/02/26/kanones-agoras-diacheirisi-aigialoy/