ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΑΜΑΚ
12 Φεβρουαρίου 2023
ΟΧΙ στη μετατροπή των Μουσείων σε ΝΠΔΔ. Ο Πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό, οφείλουμε να το διαφυλάξουμε!!
Στις 13 Φεβρουαρίου έρχεται προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ), που σκοπό έχει να μετατρέψει σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) τα πέντε μεγαλύτερα ελληνικά δημόσια μουσεία που λειτουργούν ως ανεξάρτητες περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου).
Σύμφωνα και με το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων η μετατροπή αυτή:
– Υπονομεύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οδηγεί στη διάλυσή της, αποκόπτοντας τα πέντε μεγαλύτερα αρχαιολογικά Μουσεία από την ΓΔΑΠΚ και την Διεύθυνση Μουσείων.
– Μετατρέπει τα δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία σε κυβερνητικά υποχείρια: η Υπουργός θα επιλέξει και θα διορίσει τα Διοικητικά Συμβούλια και τους Γενικούς Διευθυντές. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν τίθενται ούτε οι ελάχιστες προϋποθέσεις για να διοριστεί κάποιος/α μέλος στο Δ.Σ. μεγάλου αρχαιολογικού Μουσείου της χώρας. Τα διορισμένα μέλη του Δ.Σ. θα διαχειρίζονται το μουσειακό απόθεμα της χώρας, την εθνική κληρονομιά, πρακτικά ανέλεγκτοι, και ακολουθώντας τις «οδηγίες» της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας.
– Υπονομεύει τον δημόσιο χαρακτήρα των Μουσείων, ανοίγοντας το δρόμο για την άμεση και έμμεση ιδιωτικοποίηση των λειτουργιών τους: για την ανάθεση κρίσιμων τομέων λειτουργίας τους, που σήμερα εκτελούνται από το προσωπικό των Μουσείων, σε ιδιωτικές εταιρείες, με άμεσα αποτελέσματα τόσο στην ασφάλεια των αρχαιοτήτων όσο και στους εργαζόμενους (λ.χ. τη φύλαξη, την καθαριότητα, την οργάνωση εκθέσεων, την επικοινωνία).
- Εγκλωβίζει τους ήδη εργαζόμενους στα νομικά πρόσωπα, χωρίς δυνατότητα μετακίνησης και με όλα τα εργασιακά και επιστημονικά τους δικαιώματα, αλλά και τον πειθαρχικό έλεγχο να περνάνε στην αρμοδιότητα των διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων.
- Όχι μόνο δεν συστήνει νέες θέσεις εργασίας, με βάση τις πραγματικές ανάγκες των Μουσείων, αλλά καταργεί 735 θέσεις μονίμων και ΙΔΑΧ από τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ με τελική ημερομηνία την 1-11-2023. Αντί να καλύψει τις ανάγκες σε προσωπικό, θεσμοθετεί την «εθελοντική εργασία», διαιωνίζοντας την ανεργία για τους πτυχιούχους αρχαιολόγους, μουσειολόγους, μηχανικούς, συντηρητές, γενικά των επαγγελμάτων της πολιτιστικής διαχείρισης και άλλες ειδικότητες.
– Αποδυναμώνει τον επιστημονικό και παιδευτικό ρόλο των Μουσείων και ανοίγει τον δρόμο για την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων και την κατάργηση των δωρεάν παροχών (ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δωρεάν ημέρες, εκδηλώσεις), για να αναγκάσει τους πολίτες να πληρώσουν οι ίδιοι τις δήθεν «μεταρρυθμίσεις» της κυβέρνησης.
– Η υπαγωγή των δημόσιων Μουσείων στην απαράδεκτη διάταξη που επιτρέπει την εξαγωγή αρχαιοτήτων στο εξωτερικό για 25+25 χρόνια, καθώς και η ίδρυση παραρτημάτων στο εξωτερικό, ανοίγει τον δρόμο για νέες επαίσχυντες συμφωνίες τύπου Συλλογής Στερν και ανταλλαγές «ένα προς ένα» εκθεμάτων από τα ελληνικά Μουσεία με αρχαιοκαπηλικά ευρήματα Μουσείων του εξωτερικού.
– Μειώνει τα έσοδα του Οργανισμού Διαχείρισης Αρχαιολογικών Πόρων (ΟΔΑΠ), υπονομεύοντας τον αναδιανεμητικό χαρακτήρα του συστήματος καθώς τα έσοδα των Μουσείων θα τα διαχειρίζεται αποκλειστικά το διορισμένο Δ.Σ. (μέχρι την έκδοση σχετικών ΚΥΑ για την απόδοση ποσοστού υπέρ του ΟΔΑΠ). Η αποκοπή των εσόδων αυτών, που σήμερα στηρίζουν όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της χώρας, απειλεί με οριστικό λουκέτο τα μικρότερα μουσεία ανά την επικράτεια.
- Τακτοποιεί «ημέτερους» και πάντως μη σχετικούς με το αντικείμενο σε καλά αμειβόμενες θέσεις με δημόσιο χρήμα. Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό με αχρείαστα έξοδα (αποζημιώσεις, έξοδα κίνησης, υπηρεσιακά αυτοκίνητα, γραφεία κλπ) των Διοικητικών Συμβουλίων και μισθούς του Γενικού Διευθυντή εκτός ενιαίου μισθολογίου.
Οι συλλογές αρχαιοτήτων των Μουσείων, που ανήκουν κατά κυριότητα και κατοχή στο ελληνικό δημόσιο, παραχωρούνται σε ΝΠΔΔ και η διαχείρισή τους στο εξής θα αποφασίζεται από ένα κυβερνητικά διορισμένο ΔΣ προσώπων χωρίς καν στοιχειώδη επιστημονικά προσόντα. Πρόκειται για επικίνδυνη τροπή που εγείρει ζητήματα σύγκρουσης με το Σύνταγμα της χώρας.
Ο Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον, Άγγελος Χανιώτης, με αφορμή το παραπάνω νομοσχέδιο γράφει μεταξύ άλλων :
«…Υποτίθεται ότι τα μουσεία θα απελευθερωθούν από τη γραφειοκρατία, θα εξασφαλίσουν δωρεές και χορηγίες και θα έχουν αυτονομία. Τα επιχειρήματα που έχουν παραθέσει οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου δεν αντέχουν στην κριτική. Για την απαλλαγή από τη γραφειοκρατία αναγκαία είναι η νηφάλια εξέταση των αναγκών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η καλύτερη οργάνωσή της ως ερευνητικού φορέα και όχι η αποκοπή πέντε μουσείων από τον κορμό της. Οι παραλληλισμοί με μεγάλα μουσεία του εξωτερικού, που είναι ετερόκλητες συλλογές έργων τέχνης με προέλευση από άλλες χώρες, είναι επιπόλαιοι. Τα ελληνικά μουσεία είναι μουσεία πολιτισμού που διαφυλάσσουν την πολιτιστική κληρονομιά του ελλαδικού χώρου από την προϊστορία ως το τέλος του Βυζαντίου.
Το νομοσχέδιο συντάχθηκε χωρίς τεκμηριωμένη μελέτη βιωσιμότητας. Όσοι ονειρεύονται αύξηση εσόδων δεν κατανοούν τις προϋποθέσεις για επιτυχημένο κυνήγι χορηγιών και κληροδοτημάτων που, μαζί με έσοδα από εισιτήρια και πωλητήρια, επιτρέπουν τη βιωσιμότητα ενός μουσείου. Με άγνοια κινδύνου το Υπουργείο ρίχνει πέντε μουσεία στον αμείλικτο ανταγωνισμό εκατοντάδων πολιτιστικών ιδρυμάτων για δωρεές. Οι αμοιβές όσων κάνουν επαγγελματικό κυνήγι χορηγιών (fundraising) κυμαίνονται από εκατό ως πεντακόσιες χιλιάδες δολάρια τον χρόνο. Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, με υψηλό εισιτήριο, μεγάλη επισκεψιμότητα και πρόσβαση στους πλουσιότερους χορηγούς στον κόσμο, είχε το 2021 έλλειμμα 150 εκατ. δολαρίων και αποφάσισε να πουλήσει 219 αντικείμενα από τις συλλογές του. Τον περασμένο Σεπτέμβριο η Ένωση των Διευθυντών Μουσείων Τέχνης στην Αμερική αποφάσισε να εγκαταλείψει την πολιτική που απαγόρευε την πώληση έργων τέχνης για να καλύψουν τις δαπάνες τους (βλ. άρθρο στους New York Times της 30.9.22). Αυτή είναι η πραγματικότητα και όχι οι φαντασιώσεις του Υπουργείου.».
Ας ενωθούμε με όλους τους φορείς και ας συμμετέχουμε την Δεύτερα 13/2 στις 12,00 στο χώρο του Μουσείου Ηρακλείου και σε όποιο άλλο Μουσείο διοργανώνεται κινητοποίηση των εργαζομένων των Μουσείων για να διεκδικήσουμε:
- την άμεση απόσυρση/ καταψήφιση του Νομοσχεδίου
- την ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα των μουσείων και αρχαιολογικών χώρων με κρατική χρηματοδότηση. Άμεσα προσλήψεις προσωπικού με μόνιμη και σταθερή δουλειά.
- τα μουσεία να ανοίξουν στην κοινωνία και να γίνουν φάροι πολιτισμού και γνώσης
- να επιστραφούν τα γλυπτά του Παρθενώνα στη χώρα που γεννήθηκαν χωρίς κανένα προαπαιτούμενο, ανταλλαγή κλπ.
- καμία νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλικής δραστηριότητας από όπου κι αν προέρχεται (εγχώριας ή ξένης).