They got the guns but we got the numbers
Σητεία, Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024
του Αντώνη Ανηψητάκη
Σε ελεύθερη μετάφραση, ο στίχος του Jim Morrison των Doors από το τραγούδι τους «πέντε προς ένα» σημαίνει: «αυτοί μπορεί να έχουν τα όπλα, αλλά εμείς έχουμε τους αριθμούς».
O στίχος μου ήρθε στο νου παρακολουθώντας την πρόσφατη ενημερωτική εκδήλωση της Επιτροπής Αγώνα Σητείας κατά των ΒΑΠΕ, την Τετάρτη 13/11/2024 με εισηγητές την Μαρία Καραμανώφ, πρόεδρο του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος, αντιπρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας επί τιμή που ανέλυσε το θέμα γενικά, την αρχιτέκτονα Βάννα Σφακιανάκη που το εξειδίκευσε στην Κρήτη και τον πολιτικό μηχανικό Κώστα Γιαννακόπουλο που εστίασε στην άμετρη πίεση που δέχεται η Σητεία.
Τα επιχειρήματα πολλά, πολύς και ο κόσμος, πολλοί και οι τοπικοί φορείς γεγονός που αποδεικνύει τη συστηματική δουλειά της οργανωτικής επιτροπής. Ωστόσο δεν έφυγα αισιόδοξος για την έκβαση της υπόθεσης, επειδή είδα ότι παρότι έχουμε τους αριθμούς φαίνεται να επιλέγουμε να δώσουμε τη μάχη με τα «όπλα», όπως π.χ. να αποτρέψουμε με τα σώματά μας το ξεφόρτωμα των χωματουργικών οχημάτων που θα χαράξουν τις νέες πλατιές και βαθιές ουλές στο Σητειακό τοπίο για την εγκατάσταση των νέων τεράστιων ανεμογεννητριών που προωθούνται. Χωρίς να αποκλείω τις δυναμικές αντιδράσεις εν τούτοις τις θεωρώ ύστατες και αμφίβολης αποτελεσματικότητας ενέργειες και με όλο το σεβασμό μου στους οργανωτές θέλω να διατυπώσω κάποιες σκέψεις για το «μαραθώνιο» δρόμο που με πολύ κόπο έχουν χαράξει.
Για να πάει καλά ένας αγώνας, χρειάζεται να έχεις σωστά επιχειρήματα -πολιτικά, επιστημονικά και νομικά- και να χτίσεις τις ευρύτερες δυνατές συμμαχίες.
Τα επιχειρήματα που άκουσα ήταν πολλά, ωστόσο δεν ήταν όλα σωστά και κάποια πρέπει να διορθωθούν. Σωστά ήταν όσα αφορούσαν στην κρίσιμη βλάβη της βιοποικιλότητας που προκαλεί η άμετρη επέλαση των ΑΠΕ, όσα αφορούσαν στην αυξημένη ζήτηση ενέργειας που απαιτεί η τεχνητή νοημοσύνη, όσα αφορούσαν στα οικονομικά συμφέροντα που ανεμπόδιστα κερδοσκοπούν και κυρίως όσα τεκμηρίωναν την ασύμμετρη επιβάρυνση της περιοχής μας. Πράγματι δεν γίνεται στο όνομα της σωτηρίας του πλανήτη να καταστρέφεις έναν τόπο. Αντίθετα θεωρώ αδύναμα επιχειρήματα όσα υποτιμούν την κλιματική αλλαγή, όσα απαξιώνουν όλες τις ΑΠΕ, όσα δεν εστιάζουν στην εξοικονόμηση και στα Φ/Β στις στέγες και κυρίως την πλήρη ανοχή στα ορυκτά καύσιμα.
Μου έκανε εντύπωση η ανοχή των εισηγητών στις επαπειλούμενες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων που ενέχουν δυο μείζονες κινδύνους, να υπάρξει καταστροφική διαρροή στο Αιγαίο και στην Κρήτη, αλλά και πολεμική εμπλοκή με την Τουρκία για την εκμετάλλευσή τους. Αν τα αφήναμε στα βάθη νομίζω πως οι πανάκριβες σε εξοπλισμούς ελληνο-τουρκικές διαφορές θα επιλύονταν ευκολότερα.
Γιατί όμως όσοι αντιμάχονται τις λεγόμενες ΒΑΠΕ, δεν αναδεικνύουν αυτή την κραυγαλέα κυβερνητική αντίφαση, να προωθεί δηλαδή η κυβέρνηση παράλληλα ΑΠΕ και εξορύξεις, ενώ όλοι πλέον συμφωνούν ότι τα ορυκτά καύσιμα ενέχονται για την ανθρωπογενή αλλαγή του κλίματος; Εκτιμώ ότι αυτό συμβαίνει επειδή ούτε η κυβέρνηση, ούτε τα κινήματα έχουν συνεκτική ενεργειακή πολιτική. Η κυβέρνηση προωθεί το «ναι σε όλα», όλα τα συμφέροντα, πετρελαϊκά και ΑΠΕ, τα δε κινήματα, μονοθεματικά, λένε «όχι στο ένα» που τα καίει τοπικά το οποίο συχνά πρόχειρα γενικεύουν.
Πρόσεξα το πανό της συγκέντρωσης. Αντί να εστιάσει στο προφανές, άδικο για τη Σητεία γεγονός της πυκνότατης άναρχης χωροθέτησης στην περιοχή μας που καθιστά εξόφθαλμα σκανδαλώδες το νέο έργο της ΤΕΡΝΑ που βάζει στον άνυδρο τόπο μας αιολικό πάρκο για να γεμίζει νερό ταμιευτήρας στο Ρέθυμνο διακηρύττει το μαξιμαλιστικό, ανιστόρητο μα κυρίως πολιτικά ευάλωτο σύνθημα «όχι στα αιολικά σε θάλασσες και σε βουνά».
Τις επόμενες μέρες της συγκέντρωσης αμφίθυμος έψαχνα στον Τύπο και στα ΜΜΕ την προβολή της τόσο επιτυχημένης από πλευράς κόσμου εκδήλωσης. Αμφίθυμος, γιατί ήθελα μεν να προβληθεί η μαζικότητα της εκδήλωσης, αλλά και γιατί φοβόμουν πόσο πολιτικά αδύναμο ήταν αυτό το πανό αν προβάλλονταν. Ευτυχώς ή δυστυχώς η εκδήλωση δεν πρόσεξα να πέρασε τα όρια του Νομού.
Όσον αφορά τις συμμαχίες τα πράγματα έχουν μεγάλο περιθώριο βελτίωσης. Η φωνή μας, όσο δυνατή κι αν είναι τοπικά, συνιστά ανώδυνο ψίθυρο για τους άρχοντες. Με όλο το σεβασμό μου στην επιτροπή διατυπώνω κάποιες σκέψεις, ελπίζοντας να πλουτίσω τον σχετικό προβληματισμό.
Επείγει να επουλωθεί το τραύμα από την άστοχη στάση της Δημοτικής αρχής στα αιολικά του Οροπεδίου Χαντρά και να ξαναμπεί ο Δήμος στο παιχνίδι. Δεν χρειάζεται να πάμε στη Σουηδία για να βρούμε καλές αυτοδιοικητικές πρακτικές. Είδα και θαύμασα την πρόσφατη συνεδρίαση[i] του Δημοτικού Συμβουλίου του Αγίου Νικολάου για το χωροταξικό του Μεραμπέλου. Αντίστοιχο τρέχει και στη Σητεία, αλλά η δική μας κοινωνία δεν έχει πάρει χαμπάρι. Και υπάρχει πρόσφορο έδαφος ώστε κάλλιστα και αυτό το θέμα να συνδεθεί με το ενεργειακό.
Επείγει να ξεπεραστεί η μονοθεματικότητα και μονομέρεια του ρωμαλέου τοπικού κινήματος με τη συζήτηση, συνεργασία και συμπόρευση με σχετικά κινήματα, όπως η Παγκρήτια Πρωτοβουλία κατά των εξορύξεων και με οργανώσεις παγκόσμιου κύρους όπως η Greenpeace και το WWF. Εκείνες προτάσσουν τη σωτηρία του πλανήτη υποτιμώντας τα τοπικά προβλήματα που δημιουργεί η χωροθέτηση των ΑΠΕ, εμείς προτάσσουμε τη σωτηρία του τόπου μας υποτιμώντας την κλιματική κρίση. Υπάρχει πεδίο λαμπρόν για προωθητικές συνθέσεις.
Επείγει να ακουστεί το δίκιο μας στο πανελλήνιο. Αυτό θα γίνει αν επιδιωχθεί ο δημόσιος διάλογος, η αντιπαράθεση επιχειρημάτων με ενημερωτικές εκδηλώσεις, όπου απαραιτήτως θα καλείται και η άλλη πλευρά, όπως και εμπειρογνώμονες. Όχι άλλες εκδηλώσεις με μόνους ομιλητές τους «δικούς» μας. Οι εκδηλώσεις που προτείνω θα βοηθήσουν και να βελτιώσουμε τις θέσεις μας και να έρθει κοντά μας περισσότερος κόσμος, ενώ θα προκαλέσουν και το ενδιαφέραν των ΜΜΕ εξασφαλίζοντας την επιθυμητή δημοσιότητα. Επικουρικά θα βοηθήσει στην ανάδειξη του θέματος η δημόσια τοποθέτηση γνωστών επιστημόνων και καλλιτεχνών, η οργάνωση συναυλιών κλπ.
Άφησα τελευταίο αυτό που θεωρώ ως κυριότερη αδυναμία μας. Θα την πω συνοψίζοντας μια εμπειρία 30 χρόνων. Τη δεκαετία του 90 συμμετείχα σε ένα αντίστοιχο κίνημα για να μη γίνει ο Αθερινόλακκος Αθερινόταφος, να μην γίνει το ενεργειακό κέντρο της Κρήτης στην άκρη της Κρήτης, «στου διαόλου τη μάνα» όπως την είχε αποκαλέσει ο τότε πρωθυπουργός, με καύσιμο μαζούτ από την πανίσχυρη τότε κρατική ΔΕΗ καταστρέφοντας μια ζάπλουτη σε βιοποικιλότητα περιοχή με μοναδικά λιβάδια Ποσειδωνίας. Τότε είχαμε πετύχει πολλά από όσα παραπάνω προτείνω: και επεξεργασμένες θέσεις είχαμε, διόλου μονοθεματικές, και συμμαχίες ευρύτατες και δημόσια συζήτηση και αντιπαράθεση επιχειρημάτων και μεγάλη κινητοποίηση. Χάσαμε γιατί ο συσχετισμός των δυνάμεων ήταν άνισος. Η Κρήτη, πάντα χωρίς πρόγραμμα, σωστότερα έχοντας ως υποτυπώδες πρόγραμμα τα στενά συμφέροντα των τοπικά, πολιτικά και οικονομικά ισχυρών παραγόντων της Κρήτης, προσπαθούσε να σπρώξει ανατολικά στο αδύναμο Λασίθι τις ανεπιθύμητες υποδομές της. Προσπάθησε πρώτα στο Λούμα πολύ κοντά στον Άγιο Νικόλαο, μετά στη Φανερωμένη δίπλα στη Σητεία, για να καταλήξει στον Αθερινόλακκο, με μόνη την μικρή κοινωνία του Γούδουρα απέναντι ουσιαστικά σε ολόκληρη την Κρήτη, την κυβέρνηση και τη ΔΕΗ. Σημειώνω δυο λεπτομέρειες, η ΔΕΗ τότε δυσφημούσε τις ΑΠΕ έχοντας αφήσει για μήνες πεσμένα τα φτερά των μικρών ανεμογεννητριών του Τοπλού και ο τότε περιφερειάρχης Κρήτης μας χλεύαζε όταν με την Greenpeaceεγκαταστήσαμε το πρώτο Φ/Β στο Γούδουρα λέγοντας «τα παιδία παίζει», ενώ παράλληλα έστελνε τα ΜΑΤ στην περιοχή μας.
30 χρόνια μετά, όλα μοιάζουν διαφορετικά, οι ΑΠΕ δεν είναι παιχνιδάκια, αλλά προβάλλονται ως μοναδική λύση, τα πετρέλαια δαιμονοποιούνται φραστικά, αλλά παράλληλα προωθούνται οι εξορύξεις, η ΔΕΗ έχει ιδιωτικοποιηθεί κι εγώ που υπήρξα φανατικός οπαδός των ΑΠΕ έχω γίνει σκεπτικιστής βλέποντας την άμετρη επέλασή τους. Όλα λοιπόν έχουν αλλάξει, αλλά δυο πράγματα μένουν ίδια. Και τότε και τώρα η πιο καθαρή και η πιο φιλολαϊκή μορφή ενέργειας, η εξοικονόμηση, ελάχιστα προωθείται, και τότε και τώρα η μέγιστη αδυναμία του τόπου μας παραμένει η έλλειψη προγράμματος που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα. Και αυτή η έλλειψη μεγεθύνεται γιατί ούτε η Περιφέρεια έχει πρόγραμμα, ούτε η κυβέρνηση. Η ανυπαρξία προγράμματος σε συνδυασμό με τα χωροταξικά κενά επιτρέπουν στα συμφέροντα να κάνουν πάρτι. Από αυτό το πάρτι όλη η Κρήτη βγαίνει χαμένη και εμείς οι πιο αδύναμοι πιο χαμένοι.
Έχουμε λοιπόν πράγματι μαραθώνιο μπροστά μας, όπως εύστοχα χαρακτήρισε ο εκπρόσωπος της επιτροπής Μίμης Δερμιτζάκης τον αγώνα και επείγει να βελτιώσουμε και να αυξήσουμε τα επιχειρήματά μας, να αθροίσουμε περισσότερους συμμάχους για να δώσουμε τη μάχη πρωτίστως στο πεδίο των ιδεών, γιατί εμείς έχουμε το δίκιο, εμείς είμαστε οι πολλοί, οι άλλοι έχουν μόνο τα όπλα και τα λεφτά.
Αν το τραγούδι των Doors συνέβαλλε στο πλαίσιο του σχετικού αντιπολεμικού κινήματος να σταματήσει ο πόλεμος του Βιετνάμ ίσως μπορούμε κι εμείς.