Tα οποιαδήποτε σχέδια (ρυθμιστικό, σχέδιο πόλης, κυκλοφοριακό κ.λ.π.), θεσμικά,
αποτελούν τις εφαρμοζόμενες πολιτικές, όπου αναζητείται η «αρμονική» εφαρμογή
ανάμεσα στο Γενικό Συμφέρον και το Μερικό Συμφέρον. Αυτά τα δυο Συμφέροντα (δημόσιο
και ιδιωτικό ) νοούνται πάντα, ως φαινόμενα αντιθετικά που δεν δέχονται δια-
μεσολαβήσεις.
Ωστόσο, οι πιο σημαντικές δυνάμεις που επιδρούν σε αυτά τα σχέδια είναι, οι οικονομικές
και η μελέτη τους μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα, όταν εφαρμόζουν «την επίδρασή» τους στη
δομή της σημερινής πόλης. Μάλιστα όταν αυτή η εφαρμογή εκδηλώνεται-κύρια- μέσα από
την «εκμετάλλευση» της γης, που αποτελεί ένα μέρος του μηχανισμού και των μεθόδων με
τις οποίες μεγαλώνουν οι πόλεις.
Εννοείται ότι οι επιδράσεις αυτών των δυνάμεων και ιδιαίτερα των οικονομικών, αφορούν
και τις ρυμοτομήσεις, τις απαλλοτριώσεις και τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Κατά συνέπεια η σημερινή διαμόρφωση μιας πόλης εμφανίζεται, ως η συνισταμένη
εφαρμοζόμενων πολιτικών ενώ τα διαφορετικά σχέδια δια-καθορίζουν την εξέλιξή της.
Έτσι ο πολεοδομικός «σχεδιασμός», λειτούργησε και λειτουργεί πάντα σαν
διαμεσολαβητής της διάδρασης αυτών δυνάμεων.
Για παράδειγμα στην πόλη μας (το Ηράκλειο), τελευταία η Δημοτική Αρχή λειτουργεί σαν
διαμεσολαβητής της διάδρασης των κυρίαρχων οικονομικών δυνάμεων, με την
«υιοθέτηση» προτάσεων σημειακών κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, οι οποίες λειτουργούν
σαν «εξυπηρέτηση» γενικά και ειδικά των ιδιωτικών χώρων στάθμευσης σε βάρος του
απλού πολίτη, επιβαρύνοντάς τον οικονομικά για την στάθμευσή του στην εντός των τειχών
πόλη.
Κατά συνέπεια η σημερινή διαμόρφωση της πόλης μας εμφανίζεται, ως η συνισταμένη
εφαρμοζόμενων πολιτικών ενώ τα διαφορετικά σχέδια δια-καθορίζουν την εξέλιξή της.
Άλλωστε η σχέση μεταξύ των «σχεδίων» και της πόλης πρέπει να κρίνεται παράλληλα με
την ανάπτυξή της, αλλά και με τις σημειακές τροποποιήσεις που κάθε τόσο «υιοθετούνται»
από τα «θεσμικά όργανα του Δήμου», οι οποίες μπορεί να είναι και αντίθετες με το γενικά
σχέδια (κυκλοφοριακό, ρυμοτομήσεις κ.λ.π.).
Είναι σαφές ότι όλα τα παραπάνω που αποτελούν συνισταμένη της κατασκευής αλλά και
της εικόνας της πόλης, είναι αποτέλεσμα των πολιτικών επιλογών των θεσμικών οργάνων
της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής.
Στο ερώτημα δε, ποιος τελικά επιλέγει την εικόνα της πόλης μας, η απάντηση είναι απλή : η
ίδια η πόλη, αλλά πάντα και μόνο μέσα από τους πολιτικούς θεσμούς της, δια των οποίων
εφαρμόζονται οι πολιτικές επιλογές της εκάστοτε Δημοτικής Αρχής.
Βέβαια όπως είναι φυσικό, οι πολιτικές επιλογές δεν είναι «ουδέτερες» και αποτελούν
σημαντικούς πρωταγωνιστές της κατασκευής της πόλης.
Μάλιστα η ιστορία της πόλης επιβεβαιώνει το βασικό γεγονός ότι, ο δεσμός που ενώνει τον
πολίτη με την πόλη του είναι κύρια πολιτικός και διοικητικός και όχι δεσμός κατοικίας. Τα
προβλήματα της πόλης που απασχολούν τους πολίτες, είναι κύρια τα προβλήματα
πολιτικών επιλογών για την επίλυση των προβλημάτων του χώρου γενικά και ειδικά : από
τον κάδο σκουπιδιών, το δεντράκι της γειτονιάς και του πάρκου, των χώρων στάθμευσης,
την διαχείριση του Δημόσιου χώρου, κ.λ.π. .
Στην πόλη μας οι πολιτικές του χώρου που «υιοθετούνται» από τα θεσμικά όργανα» του
Δήμου ποια συμφέροντα εξυπηρετούν άραγε ;
Οι τελευταίες πολιτικές επιλογές των θεσμικών οργάνων του Δήμου για τις πρόσφατες
κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο κέντρο της πόλης μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, η
Δημοτική Αρχή λειτουργεί σαν διαμεσολαβητής προς όφελος ενός συστήματος οικονομικών
δραστηριοτήτων σημαντικών οικονομικών δυνάμεων. Έτσι καμουφλάρεται αυτή η
διαμεσολάβηση με κυκλοφοριακές ρυθμίσεις κωμικές που δεν προκαλούν ούτε καν γέλιο.
Για παράδειγμα η οδός Μαλικούτη και Ιδομενέως λειτουργεί πλέον σε τρία τμήματα
αντιθετικά με τελικό προορισμό, την οδό Μεραμβέλου, Ευρώπης, Κορωναίου,
υποβάλλοντας τους οδηγούς σε μια απίστευτη ταλαιπωρία !
Το «δικαίωμα» στην πόλη έχει περάσει πλέον στα χέρια ιδιωτικών και ημι-ιδιωτικών
συμφερόντων, που αναμορφώνουν την πόλη σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Είναι πλέον σαφές ότι, η ιδέα του δημόσιου χώρου ως «δημόσια σφαίρα» και πεδίο
πολιτικής συζήτησης και συμμετοχής και ως θεμέλιο μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης,
έχει χειραγωγηθεί από τις οικονομικές δυνάμεις.
Σήφης Φανουράκης