Όπως το εξάχρονο παιδί, δεν έχει δει ποτέ τον Παναθηναϊκό να παίρνει πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, έτσι κι ένας δασολόγος που διορίστηκε στην Δασική Υπηρεσία την τελευταία εικοσαετία, δεν έχει συμμετάσχει στο σχεδιασμό και τη μάχη για την κατάσβεση των πυρκαγιών, δεν έχει συντάξει μελέτη ούτε έχει επιβλέψει την εκτέλεση ορεινών υδρονομικών έργων, πολύ πιθανόν δεν έχει συντάξει ούτε κάποια διαχειριστική ή έστω έναν πίνακα υλοτομίας, αν δεν υπηρέτησε σε κάποιο «παραγωγικό δασαρχείο» κατά το κοινώς λεγόμενο.
Οι κοινωνικές αλλαγές που συντελέστηκαν τα προηγούμενα χρόνια σε συνδυασμό με πολιτικές επιλογές, απομάκρυναν τη δασική υπηρεσία από τον κατ’ εξοχήν ρόλο της, ως διαχειριστή του δάσους και την κατέστησαν άλλη μία γραφειοκρατική κρατική δομή – «δυνάστη των πολιτών και τροχοπέδη της ανάπτυξης», όπως οι πολέμιοί της αρέσκονται να λένε.
Η ερήμωση του ορεινού χώρου, η εγκατάλειψη παραδοσιακών δραστηριοτήτων στα δάση, η συρρίκνωση του πρωτογενή τομέα και η ταυτόχρονη ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών, είχε μια συνακόλουθη παραμέληση όλων των υπηρεσιών και δομών που σχετίζονται με το δάσος, είτε σε ερευνητικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο εφαρμογής. Παράλληλα η πολιτική επιλογή ήδη από τη δεκαετία του ’80, για έναν δημόσιο τομέα, απονευρωμένο και μίζερο, αντιπαραγωγικό μα δήθεν επιτελικό, αποκεντρωμένο αλλά πρακτικά αποδιοργανωμένο, σφράγισε τη μοίρα της δασικής υπηρεσίας.
Ήδη από τη δεκαετία του ’90 ο προσανατολισμός της Δασικής Υπηρεσίας άλλαξε και η προστασία των χερσαίων φυσικών οικοσυστημάτων από καταπατήσεις έγινε η αποκλειστική της αρμοδιότητα, ιδιαίτερα στις περιοχές εκείνες που η αξία της γης αυξανόταν ραγδαία, λόγω των αυξανόμενων οικιστικών αναγκών. Ο χαρακτήρας μιας έκτασης ως μοναδικό σχεδόν κριτήριο για την έκδοση οικοδομικής άδειας και για τον καθορισμό των επιτρεπτών χρήσεων, που θα λυνόταν οριστικά με το δασολόγιο, ήδη νομοθετημένο από το 1979, καθορίζεται μέσω μιας προσωρινής διαδικασίας η οποία σε λίγο θα είναι 40 ετών. Αυτής του άρθρου 14 του ν.998/79.
Σε αυτά τα 40 χρόνια, που το προσωρινό έγινε μόνιμο, τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό μιας έκτασης ως δασικής ή μη, έπαψε να τα καθορίζει η δασολογική επιστήμη. Νόμοι, εγκύκλιες, τροπολογίες, φωτογραφικές διατάξεις, νομολογία του ΣτΕ, γνωμοδοτήσεις του ΝΣΚ, ακόμα και η ερμηνευτική δήλωση στο Σύνταγμα. Διατάξεις και αποφάσεις που συχνότατα συγκρούονται μεταξύ τους, σε μια διελκυστίνδα μεταξύ των πολιτικών επιλογών για αλλαγή του προορισμού των δασών και του οικολογικού κινήματος (ή μήπως φρονήματος;). Η πράξη χαρακτηρισμού του άρ. 14 έγινε τελικώς από μόνη της επιστήμη. Η επάρκεια που δίνει η κτήση του πτυχίου της Δασολογίας δεν σημαίνει τίποτα για να ορίσεις το δάσος κατά την δασική διοίκηση. Η νομική επιστήμη μάλλον μοιάζει αρμοδιότερη.
Ωστόσο στα τελευταία 20 χρόνια, αυτή η αρμοδιότητα των δασολόγων της Δασικής Υπηρεσίας, με την περιπλοκότητα που κατέληξε να έχει, ήταν και η μόνη που έμοιαζε ότι δεν μπορεί να μας την αφαιρέσει κανείς. Ο ρόλος μας στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, άρχιζε και τελείωνε στον χαρακτηρισμό των εκτάσεων. Κι αυτή τη σφραγίδα την κρατούσαμε σφιχτά, την αξίζουμε και την δικαιούμαστε. Μαζί μ’ αυτήν όμως πήραμε και την άλλη, εκείνη για τον χαρακτηρισμό της έκτασης ως «μη υπαγόμενης στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας». Χωρίς δασολόγιο και χωρίς δασικούς χάρτες, ακόμα και καταμεσής του θεσσαλικού κάμπου, τίποτα δεν θα μπορούσε να γίνει αν δεν είχε τη σφραγίδα του Δασαρχείου.
Η υπηρεσία πλέον κατηφόρισε στα παράλια και στις περιαστικές περιοχές. Το Δασαρχείο σε κάποιες περιπτώσεις μετατράπηκε σε βιοτεχνία φασόν για βεβαιώσεις χαρακτήρα. Οι δασολόγοι απαιτούσαμε όλα αυτά τα χρόνια τη σύνταξη και κύρωση των δασικών χαρτών τόσο για την οριοθέτηση των δασών με τρόπο τελεσίδικο και αδιαμφισβήτητο αλλά και για την οριοθέτηση των εκτάσεων για τις οποίες δεν έχουμε αρμοδιότητα, μπας και απερίσπαστοι πλέον, ξαναβάλουμε τα άρβυλα και ανηφορίσουμε στο δάσος που τόσο αγαπάμε.
Και εγένετο δασικός χάρτης. Και οι βεβαιώσεις χαρακτήρα σε κυρωμένες ως μη υπαγόμενες στη δασική νομοθεσία εκτάσεις, καλά κρατούν. Ώσπου επιτέλους, εισάγεται προς νομοθέτηση, διάταξη που μας απαλλάσσει από αυτό το φορτίο και απαλλάσσει και τους πολίτες από περιττές και γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ο χαρακτήρας που εμφανίζεται στον δασικό χάρτη όπως αυτός έχει καθοριστεί από την αρμόδια δασική υπηρεσία και μετά τη βάσανο των αντιρρήσεων, για την περίπτωση που αφορά εκτάσεις που δεν υπάγονται στις περί δασών διατάξεις, δεν βεβαιώνεται αλλά δηλώνεται από τον συντάκτη του τοπογραφικού διαγράμματος, προκειμένου για δικαιοπραξίες. Στη δε περίπτωση που δημόσιες υπηρεσίες απαιτείται να γνωρίζουν τον χαρακτήρα έκτασης προκειμένου να προβούν στις ενέργειες αρμοδιότητάς τους, έχουν την υποχρέωση της «ανάγνωσης» του δασικού χάρτη και της διασταύρωσης των στοιχείων που κατά δήλωση του συντάκτη του τοπογραφικού αναφέρονται επ’ αυτού σχετικά με τον χαρακτήρα της έκτασης. Ο δασικός χάρτης από μόνος του βεβαιώνει το χαρακτήρα των εκτάσεων και τα δεδομένα του είναι ανοιχτά σε κάθε πολίτη, επαγγελματία ή δημόσια αρχή. Τόσο απλά.
Η παραπάνω διάταξη προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, όχι από τους συναδέλφους των δασικών υπηρεσιών, που τους παίρνουν από τα χέρια τη σφραγίδα, όπως πιθανόν θα περίμενε κάποιος που δεν γνωρίζει σε βάθος τον κλάδο μας, αλλά από την συνδικαλιστική ηγεσία της ΠΕΔΔΥ και της ΠΟΓΕΔΥ.
Καλοπροαίρετα μάλλον αλλά σίγουρα φοβικά, οι συνάδελφοι που καλούνται να εκπροσωπούν τον κλάδο, αγνοώντας τις πραγματικές ανάγκες των υπηρεσιών και τις υπαρκτές αγωνίες για το ρόλο τους, αντιτίθενται (μέσα στη Βουλή, μέσω συνδικαλιστικών ανακοινώσεων αλλά και με προσωπικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) σε μια διάταξη που αναδιατάσσει εκ βάθρων τη σχέση δασικής υπηρεσίας-πολίτη, σε μια κατεύθυνση εκσυγχρονισμού και αντιστροφής τους αντιπαραγωγικού μοντέλου που όλα αυτά τα χρόνια υπηρετούμε.
Μπορούν οι διατάξεις να γίνουν και καλύτερες; Μπορούν να διαμορφωθούν περισσότερα ψηφιακά εργαλεία; Μπορεί η υπηρεσία να «στήσει» διαδικτυακές εφαρμογές ώστε να μην είμαστε φιλοξενούμενοι σε site άλλων δημόσιων φορέων; Σαφέστατα. Πολλά μπορούν και πολλά πρέπει να γίνουν. Είμαστε μόνο στην αρχή. Το στελεχιακό δυναμικό της υπηρεσίας απέδειξε ότι μπορεί να σηκώσει το τιτάνιο έργο της ανάρτησης των δασικών χαρτών, για το 35% της χώρας, με υπεράνθρωπες προσπάθειες, με ελάχιστους πόρους, με ενταντικοποίηση της δουλειάς. Προφανώς αυτός δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος. Άλλα είναι η απάντηση σε όσους υπονόμευσαν την επαναφορά της αρμοδιότητας των δασικών χαρτών στη Δασική Υπηρεσία.
Αντί Επιλόγου
Όποιος διαβάζοντας τον τίτλο του άρθρου, περίμενε ένα άρθρο-καταγγελία προς τον Πρόεδρο και τον Γραμματέα της ΠΕΔΔΥ, έπεσε έξω. Πρόκειται για ένα άρθρο αγωνίας για το μέλλον της δασικής υπηρεσίας και για τις ευκαιρίες που δεν πρέπει να χάσουμε, προσκολλημένοι στις αντιλήψεις του ’80. Η Δασική υπηρεσία στελεχώθηκε τα προηγούμενα 15 χρόνια λόγω του εμβληματικού έργου των Δασικών Χαρτών. Κι αν και σήμερα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και επιτροπείας, υπάρχει περίπτωση για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού (ή τέλος πάντων αν το αίτημά μας φαίνεται να βρίσκει ευήκοα ώτα), πάλι λόγω των δασικών χαρτών θα είναι. Οι δασικοί χάρτες είναι όμως πεπερασμένοι. Είναι λοιπόν χρέος μας να αναδείξουμε περαιτέρω το ρόλο της υπηρεσίας και των επιστημόνων της. Το Δασολόγιο, η Απογραφή των Δασών, τα Δασοτεχνικά Έργα, η Διαχείριση των δασών και του συνόλου των χερσαίων φυσικών οικοσυστημάτων ανεξαρτήτως «παραγωγικού» ή μη χαρακτήρα για την ανάσχεση της Κλιματικής Αλλαγής και την προστασίας της βιοποικιλότητας είναι λίγα από όσα θα μπορούσαμε να προσφέρουμε στην ελληνική κοινωνία. Και είναι αυτά με τα οποία θα αποκαταστήσουμε την σχέση μας μαζί της.
Τις σφραγίδες ας τις δώσουμε να τις βαστάει κανένας άλλος, που δεν έχει καλύτερη δουλειά να κάνει.
Νατάσα Βαρουχάκη
Μέλος ΔΣ ΠΕΔΔΥ
Πηγή: https://dasarxeio.com/2017/07/21/1844-3/