“Ως καταφύγια άγριας ζωής χαρακτηρίζονται περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές, θαλάσσιες ή μικτού χαρακτήρα) που αξιολογούνται ως κατάλληλες για την ανάπτυξη πληθυσμών της άγριας πανίδας και χλωρίδας ή ως βιότοποι αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών της άγριας πανίδας, ή ως περιοχές αναπαραγωγής ψαριών και συγκέντρωσης γόνου. Δύνανται να ονοματοδοτούνται βάσει της χωρικής ή/και διοικητικής τους ταυτότητας. Ως Καταφύγια Άγριας Ζωής μπορούν να χαρακτηρίζονται και οι οικολογικοί διάδρομοι μεταξύ προστατευόμενων περιοχών.” (ν. 4685, άρθρο 46)
Έτσι περιγράφονται τα καταφύγια άγριας ζωής στην ισχύουσα νομοθεσία μας η οποία και τα κατατάσσει στις προστατευόμενες περιοχές.
Ωστόσο δεν φαίνεται να υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο που να καθορίζει το τι ακριβώς προστατεύεται, με ποιον τρόπο και ποιες είναι οι ασύμβατες χρήσεις γης με την ύπαρξη των καταφυγίων άγριας ζωής, πέρα από την απαγόρευση της θήρας.
Ένα παράδειγμα για του λόγου το αληθές. Σε περιοχή του Δήμου Σερβίων – Βελβεντού Κοζάνης, στη θέση «Προφήτης Ηλίας», υποβάλλεται μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 9MW. Η έκταση στο σύνολό της υπάγεται στις δασικές εν γένει εκτάσεις σύμφωνα με τον δασικό χάρτη της περιοχής και συγκεκριμένα διακρίνεται σε εκτάσεις που χαρακτηρίστηκαν ως δάση, δασικές εκτάσεις και αναδασωτέες. Με την ΑΕΠΟ 61384/04-06-2020 (ΑΔΑ ΨΓΤ8ΟΡ1Γ-ΩΨΤ) εγκρίνεται το έργο για τις δασικές εκτάσεις εμβαδού 300,896 στρ. καθώς η νομοθεσία δεν επιτρέπει την εγκατάσταση φωτοβολταικών συστημάτων σε δάση και αναδασωτέες εκτάσεις, αλλά τις επιτρέπει σε εκτάσεις δασικής μορφής της παραγράφου του άρθρου 3, παρ.2 του ν. 998/79.
Αυτό που προκαλεί εύλογα απορία όμως είναι ότι η ύπαρξη του καταφυγίου άγριας ζωής στη περιοχή δεν επηρέασε στο ελάχιστο την απόφαση της έγκρισης του έργου.
Σύμφωνα με την ΜΠΕ:
“Το έργο εμπίπτει στην περιοχή με κωδικό Κ168 και ονομασία “Δόβρα – Βάλτα” που έχει χαρακτηριστείως Καταφύγιο Άγριας Ζωής.
Η φύση του έργου είναι τέτοια ώστε η κατασκευή και η λειτουργία του, δεν θα έχει επιπτώσεις στην προστατευόμενη περιοχή με κωδικό Κ168 και ονομασία “Δόβρα – Βάλτα”
Ωστόσο παρά του ότι δεν θα έχει επιπτώσεις προτείνει
“Τα μέτρα που προτείνονται για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στα οικοσυστήματα, τη χλωρίδα και τη πανίδα, κατά τη φάση κατασκευής είναι τα εξής:
-Οι εκτάσεις στις οποίες θα αποψιλωθεί η υφιστάμενη βλάστηση θα πρέπει να περιοριστούν στις απολύτως αναγκαίες.
-Η οποιαδήποτε φθορά βλάστησης να περιορισθεί στην ελάχιστη δυνατή και πάντα σύμφωνα με τις υποδείξεις του αρμόδιου Δασαρχείου.
-Να αποκατασταθεί η φυσική βλάστηση που τυχόν θα αλλοιωθεί μετά την ολοκλήρωση των εργασιών.
-Να εφαρμοστεί κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης, μετά την έγκρισή του από την αρμόδια Διεύθυνση Δασών.
-Να προτιμηθούν τα αυτόχθονα είδη της περιοχής.
-Να ληφθεί μέριμνα ώστε ο σχεδιασμός να μην εμποδίζει την κίνηση των διαφόρων ειδών ζώων.”
Και στην ΑΕΠΟ του έργου αναφέρεται:
“Β.2)Στοιχεία περιβαλλοντικής ευαισθησίας της περιοχής του έργου
Η προτεινόμενη περιοχή εγκατάστασης του Φωτοβολταϊκού Σταθμού βρίσκεται εκτός των ορίων των περιοχών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών του Νόμου 3937/2011 και συγκεκριμένα εκτός περιοχών απολύτου προστασίας της φύσης, προστασίας της φύσης, φυσικών πάρκων και ειδικότερα: εθνικών ή περιφερειακών πάρκων, περιοχών προστασίας οικοτόπων και ειδών, ειδικών ζωνών διατήρησης Ε.Ζ.Δ. και ζωνών ειδικής προστασίας Ζ.Ε.Π. (σύμφωνα με την ΚΥΑ 50743/2017 ,ΦΕΚ 4432/Β ́/2017, «Αναθεώρηση εθνικού καταλόγου περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου NATURA2000»). Το προτεινόμενο έργο βρίσκεται επίσης εκτός εθνικών δρυμών και υγροτόπων διεθνούς σημασίας κατά την Σύμβαση Ραμσάρ και εκτός Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης και αισθητικών Δασών.
Το έργο εμπίπτει στην περιοχήμε κωδικό Κ168 και ονομασία “Δόβρα – Βάλτα” που έχει χαρακτηριστεί ως ΚαταφύγιοΆγριαςΖωής. Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 4.3 του Ν. 3937/2011, μέσα στα Καταφύγια Άγριας Ζωής απαγορεύονται η θήρα, οι αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων σκύλων δεικτών, η σύλληψη της άγριας πανίδας, η συλλογή της άγριας χλωρίδας, η καταστροφή ζώνης με φυσική βλάστηση με κάθε τρόπο, η καταστροφή φυτοφρακτών, η αμμοληψία, η αποστράγγιση, η επιχωμάτωση και η αποξήρανση ελωδών εκτάσεων, η ρύπανση των υδάτινων συστημάτων, η διάθεση ή απόρριψη αποβλήτων, η διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων, η ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα, καθώς και η υπαγωγή έκτασης του καταφυγίου σε πολεοδομικό ή ρυμοτομικό σχεδιασμό. Ωστόσο, επιτρέπεται η εγκατάσταση παρατηρητηρίων της άγριας πανίδας, η εκτέλεση λατομικών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων όπως δρόμων επιτρέπεται, κατόπιν περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α ́/2011), όπως ισχύει. “
Πέραν από το ότι οι απαγορευτικές διατάξεις που επικαλείται δεν ισχύουν πλέον (ν.4685/20) το καταφύγιο άγριας ζωής απλά αναφέρεται. Δεν διαπιστώνονται επιπτώσεις του έργου επί αυτού και αναφέρεται:
“-Το γήπεδο εγκατάστασης του φωτοβολταϊκού σταθμού να οριοθετηθεί με κατάλληλου ύψους περιμετρική περίφραξη, σύμφωνα με την ΜΠΕ και τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις, η οποία να διαθέτει κλειδωμένη θύρα εισόδου, προκειμένου να αποτρέπεται η πρόσβαση αναρμόδιων ατόμων καθώς και ζώων εντός αυτού.
-Να τοποθετηθούν προειδοποιητικές πινακίδες των πιθανών κινδύνων και να υπάρχει φωτεινή σήμανση (κατά τις βραδινές κυρίως ώρες) ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ατυχημάτων.”
Ούτε επίσης φαίνεται να λήφθηκαν υπόψη σωρευτικές επιδράσεις με άλλα παρόμοια έργα στην περιοχή (βλ. εικόνα) καθώς δεν γίνεται καμιά αναφορά για αυτά.
Οπότε το ερώτημα είναι τα καταφύγια άγριας ζωής υπάρχουν μόνο για να προστατεύουν την άγρια ζωή από την θήρα; Αν είναι έτσι να τα περιφράξουμε στο σύνολο τους, να αφήσουμε τους κυνηγούς έξω – να βάλουμε σε όλη την έκτασή τους φωτοβολταϊκά και όλα μια χαρά…
Στην Κύπρο πάλι που είναι μάλλον πιο σοβαρό κράτος έχουν ένα διαφορετικό σκεπτικό. Διαβάζουμε σχετικά:
«Κόπηκε» φωτοβολταϊκό πάρκο σε περιοχή Natura
“Η Περιβαλλοντική Αρχή με γνωμοδότησή της άναψε κόκκινο στην κατασκευή και λειτουργία φωτοβολταϊκών πάρκων δυναμικότητας 800KW στην κοινότητα Σουσκιούς, στην επαρχία Πάφου. Η Περιβαλλοντική Αρχή κατέληξε ότι το έργο θα προκαλέσει τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του, αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.
Σύμφωνα με την έκθεση της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, καταδεικνύεται ότι τα έργα συσσωρευτικά θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις προστατευόμενες περιοχές Natura 2000, και στα είδη χαρακτηρισμού, καθώς και στους στόχους διατήρησης τους. Οι επιπτώσεις αφορούν την απώλεια ενδιαιτημάτων ειδών πτηνοπανίδας (φωλεοποίησης και τροφοληψίας) καθώς και όχλησης και μετακίνησης των ειδών. Η υλοποίηση των προτεινόμενων έργων θα έχει συσσωρευτικές επιπτώσεις λόγω του αιολικού πάρκου Ορειτών στην προστατευόμενη περιοχή Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Χα-Ποτάμι, καθώς και σε συνδυασμό με την προτεινόμενη ανάπτυξη διαχωρισμού οικοπέδων στα Κούκλια.
Συμπερασματικά, οι αθροιστικές συσσωρευτικές επιπτώσεις (υφιστάμενα και προτεινόμενα έργα) με τη δημιουργία τους, καθώς και οι απώλειες ενδιαιτημάτων (φωλεοποίησης και τροφοληψίας) και όχλησης διαφόρων ειδών της πτηνοπανίδας, καθώς και τα υπόλοιπα χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα της περιοχής, συνηγορούν αρνητικά στην αδειοδότηση των εν λόγω έργων. Η Περιβαλλοντική Αρχή εισηγείται όπως τα έργα μη εκτελεστούν λόγω των σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων που θα επιφέρει η εκτέλεση ή/και η να μειωθούν ή εξαλειφθούν με τη λήψη μέτρων διαχείρισης και την επιβολή όρων.
Σημειώνεται ότι ο διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως ζήτησε τις απόψεις του Τμήματος Περιβάλλοντος τον Μάρτιο του 2018 για τα φωτοβολταϊκά πάρκα και ακολούθως ζητήθηκε να υποβληθεί Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον όπως επίσης και Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης. Η προτεινόμενη ανάπτυξη γειτνιάζει με το αιολικό πάρκο Ορειτών. Η πλησιέστερη ανεμογεννήτρια βρίσκεται σε απόσταση 50 μέτρων, περίπου, από τα όρια της περιοχής μελέτης.
Στην περιοχή μελέτης απαντούν δύο τύποι οικοτόπου της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ οι 5330 «Θερμο- Μεσογειακοί και προ-στεππικοί θαμνώνες με Genista fasselata», και 9320 «Δάση με Olea και Ceratonia».
Η χλωρίδα στην υπό μελέτη περιοχή, αφορά έντεκα taxa (9 είδη και 2 υποείδη) τα οποία είναι ενδημικά.
Σχετικά με την πτηνοπανίδα, οι επιπτώσεις αφορούν την απώλεια των ενδιαιτημάτων τους καθώς και όχληση και απομάκρυνση των ειδών που χρησιμοποιούν την περιοχή για φωλεοποίηση και τροφοληψία. Από τα είδη χαρακτηρισμού, ο Τρυπομάζης (Sylvia melanothorax) και το Σιταροπούλι (Emberiza caesia) αναμένεται να επηρεαστούν κατά τη διάρκεια δημιουργίας του έργου κυρίως λόγω απώλειας του ενδιαιτήματος φωλεοποίησης. Τα αρπακτικά είδη, αναμένεται να επηρεαστούν λόγω απώλειας χώρου τροφοληψίας, αλλά και κυρίως λόγω συσσωρευτικών επιπτώσεων. Σημειώνεται επίσης ότι σε απόσταση 700 μέτρων, περίπου, φωλιάζει το είδος Αετογερακίνα (Buteo rufinus).”
Πηγή: https://dasarxeio.com/2021/03/25/95138/?fbclid=IwAR0TmmrueHqUCbaQ6P2_sKXl87pQxef-YzuhIV1jeXnnBSuNtQdFgXHJVvE