ΤΕΕ/ΤΚΜ: Νομοσχέδιο…εις τριπλούν από το ΥΠΕΝ για ΡΑΕ, ΑΠΕ και άλλες διατάξεις, μετά τη διαβούλευση των 4 ημερών

Τις διαδικασίες express με τις οποίες έθεσε σε διαβούλευση και κατέθεσε τα πρόσφατα νομοσχέδια και την τροπολογία με πολλαπλές ρυθμίσεις το ΥΠΕΝ, σχολιάζει σε ανακοίνωσή του το ΤΕΕ/ΤΚΜ, αναφέροντας τα εξής:

Νομοσχέδιο που περιλαμβάνει τρία νομοθετήματα τα οποία επρόκειτο να κατατεθούν ξεχωριστά, αφού ξεχωριστά είχε γίνει και η σχετική δημόσια διαβούλευση, έφερε στη Βουλή το ΥΠΕΝ, προκαλώντας έκπληξη και νέο προβληματισμό μετά την express δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το σχέδιο νόμου: «Διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και την προστασία του φυσικού και χωροταξικού περιβάλλοντος», που διήρκησε μόλις τέσσερις ημέρες, τρεις εκ των οποίων ήταν το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας! Το γεγονός προκάλεσε εύλογες αντιδράσεις περί προσχηματικής διαβούλευσης, από φορείς και την αντιπολίτευση, ενώ δεν έλλειψαν οι παρατηρήσεις περί νομοσχεδίου χωρίς ιδιαίτερη συνοχή, με πρόχειρη παράθεση διατάξεων (το θέμα επρόκειτο να αποτελέσει αντικείμενο του editorial του σημερινού newsletter πριν συμβεί η τραγωδία των Τεμπών, αλλά θα επανέλθουμε).

Νέες αντιδράσεις πλέον, προκαλεί το γεγονός ότι ο ΥΠΕΝ κατάθεσε το εν λόγω σχέδιο νόμου μαζί με τα δύο ακόμα σχέδια νόμου για τα οποία επίσης προηγήθηκε δημόσια διαβούλευση, σε συσκευασία ενός τεράστιου πολυνομοσχεδίου 357 σελίδων και 263 άρθρων, με τίτλο “Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής – Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω της ενσωμάτωσης των οδηγιών ΕΕ 2018/2001 και 2019/944 – Ειδικότερες διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος“.

Τα 3 σχέδια νόμου παρουσιάζονται και αιτιολογούνται πλέον ως ξεχωριστές ενότητες του ενιαίου Ν/Σ ως εξής:

1. Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής.
   • Με την προτεινόμενη ενότητα του σχεδίου νόμου αποσκοπείται η κάλυψη ενός ουσιώδους κενού στην υφιστάμενη νομοθεσία, καθώς για πρώτη φορά ρυθμίζονται κατά τρόπο συνεκτικό το πεδίο και ο φορέας της ρυθμιστικής και ελεγκτικής εποπτείας των φορέων που διαθέτουν το αποκλειστικό δικαίωμα παροχής υπηρεσιών ύδατος, στην γεωγραφική περιοχή τοπικής τους αρμοδιότητας (Δήμοι Ν.Π.Δ.Δ. – Ο.Τ.Α., Δ.Ε.Υ.Α., Σύνδεσμοι Ύδατος Ο.Τ.Α., ΕΥΔΑΠ, ΕΥΔΑΠ Παγίων, ΕΥΑΘ, ΕΥΑΘ Παγίων, ΟΕΒ), καθώς και της επεξεργασίας αστικών αποβλήτων. Έτσι, ανατίθενται στη σημερινή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.) οι αρμοδιότητες εποπτείας και ελέγχου, τόσο των παρόχων υπηρεσιών ύδατος (ύδρευσης και αποχέτευσης), όσο και των φορέων διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Η Ρ.Α.Ε. μετονομάζεται πλέον σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων – Ρ.Α.Α.Ε.Υ.. Δεδομένης της ανάθεσης αυτών των αρμοδιοτήτων σε ανεξάρτητη αρχή, είναι αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός του συνολικού πλαισίου διακυβέρνησης των ζητημάτων που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδάτων και των αστικών αποβλήτων, προκειμένου να ανταποκρίνεται στην ανωτέρω νέα προσέγγιση.
   • Ακολούθως, εξορθολογίζονται και επικαιροποιούνται οι αρμοδιότητες των φορέων υδατικής διαχείρισης και πολιτικής, τροποποιούνται μεμονωμένες ρυθμίσεις που είναι αναγκαίες για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων και θεσπίζεται εθνική στρατηγική για τα ύδατα. Επίσης, ενισχύονται η διαφάνεια και ορθολογικότητα της υδατικής πολιτικής, ενώ αναβαθμίζεται και η θέση των καταναλωτών, μέσω της θέσπισης λογοδοσίας των φορέων παροχής υπηρεσιών ύδατος και διαχείρισης αποβλήτων, καθώς και μέσω του ελέγχου των αναπτυξιακών-επενδυτικών και τιμολογιακών πολιτικών. Η επιλογή της επέκτασης των αρμοδιοτήτων της Ρ.Α.Ε. στους τομείς των υπηρεσιών ύδατος και διαχείρισης αστικών αποβλήτων γίνεται γιατί έτσι αξιοποιείται η διοικητική και υποστηρικτική δομή μιας υφιστάμενης ανεξάρτητης αρχής, η οποία επιπλέον έχει εμπειρία στην άσκηση ρυθμιστικών και ελεγκτικών αρμοδιοτήτων και μάλιστα σε μονοπώλια (φυσικά και νομικά), όπως είναι τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, κατ’ αντιστοιχία εν προκειμένω, ιδίως, με τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης. Η αξιοποίηση υφιστάμενων δομών είναι κρίσιμη δεδομένου ότι η νέα Αρχή πρέπει να καταστεί πλήρως λειτουργική εντός εξαμήνου από τη σύστασή της, σύμφωνα με σχετικό ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης.
   • Το σημερινό καθεστώς παροχής και διαχείρισης των υπηρεσιών ύδατος και των αστικών αποβλήτων παρουσιάζει εγγενείς και λειτουργικές αδυναμίες, οφειλόμενες σε πλήθος παραγόντων, όπως ο μεγάλος αριθμός και οι ανισοβαρείς δυνατότητες των παρόχων, η ελλιπής εποπτεία αυτών, η ανεπαρκής λογοδοσία, καθώς και η αποσπασματική εικόνα της ποιότητας του πόσιμου νερού και των απωλειών των δικτύων. Ειδικότερα, υφίσταται μεγάλος κατακερματισμός των υπηρεσιών ύδατος σε πολλούς παρόχους, αρκετοί εκ των οποίων αδυνατούν να παρακολουθήσουν συστηματικά την ποιότητα του πόσιμου νερού, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, ενώ συχνά η λειτουργία των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων δεν είναι επαρκής λόγω μη συντήρησης, ατυχούς σχεδιασμού («υπερδιαστασιολόγησης») και ελλιπούς στελέχωσης. Επίσης, παρατηρούνται μεγάλα ποσοστά μη μετρήσιμων απωλειών από τα δίκτυα ύδρευσης και πολύ συχνές βλάβες, γεγονός που επιβαρύνει το κόστος του πόσιμου νερού. Η δε εφαρμογή των κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης δεν είναι ενιαία, ενώ δεν προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με αυτούς. Αντιστοίχως, λόγω της έλλειψης σφαιρικής εικόνας της υφιστάμενης κατάστασης, υπάρχει αδυναμία προτεραιοποίησης των απαιτούμενων έργων από πλευράς κεντρικής διοίκησης.
2. Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω της ενσωμάτωσης των οδηγιών ΕΕ 2018/2001 και 2019/944
   • Με την προτεινόμενη ενότητα του σχεδίου νόμου ενσωματώνεται η Οδηγία 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2018 «για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές» (L 328) ως προς τους εθνικούς στόχους, τα καθεστώτα στήριξης, θέματα πληροφόρησης και κατάρτισης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), τις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας, τις λεπτομέρειες σύστασης και λειτουργίας τους και την αυτοκατανάλωση. Επίσης, ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τις εγγυήσεις προέλευσης, τα κοινά καθεστώτα στήριξης και τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στον τομέα των μεταφορών και στη θέρμανση και ψύξη και τροποποιούνται σχετικές ρυθμίσεις του ν. 3468/2006 (Α’ 129). Περαιτέρω, εισάγονται ρυθμίσεις για τις ενεργειακές κοινότητες πολιτών και για την πρόσβαση των ΑΠΕ στα δίκτυα και τις υποδομές και τροποποιούνται αντιστοίχως οι σχετικές ρυθμίσεις του ν. 4001/2011 (Α’ 179). Παράλληλα, ρυθμίζονται ζητήματα, ως προς την πλήρη ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (L 158), τα οποία είναι αναγκαία για την πλήρη εφαρμογής της Οδηγίας
   • Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις συμπληρώνουν υφιστάμενους τυπικούς νόμους προκειμένου να ενσωματωθούν οι Οδηγίες (ΕΕ) 2018/2001 και 2019/944, δεδομένου ότι οι ενωσιακοί στόχοι μεταβάλλονται διαρκώς με σκοπό την όλο και μεγαλύτερη προώθηση των ΑΠΕ. Η δε ταυτόχρονη εξέλιξη της σχετικής τεχνολογίας καθιστά αναγκαία τη σχετική εναρμόνιση. Η θέσπιση ενός κοινού πλαισίου για την προώθηση των ΑΠΕ δηµιουργεί τις κατάλληλες βάσεις για την ανάπτυξη των ενεργειακών σχέσεων µεταξύ των κρατών – µελών, με την υιοθέτηση κοινών κανόνων, προκειμένου να αποκτήσουν ενεργειακή ασφάλεια και να απεξαρτηθούν ενεργειακά.
3. Ειδικότερες διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος
   • Με το Μέρος Β΄ προτείνονται διατάξεις που προωθούν την άμεση υλοποίηση σταθμών ΑΠΕ, επιλύοντας προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές κατά την αδειοδοτική διαδικασία και θέτοντας τις βάσεις και το πλαίσιο για την περαιτέρω επιτάχυνση σταθμών ΑΠΕ, ΣΗΘΥΑ και Σταθμών Αποθήκευσης. Επιπλέον με συγκεκριμένες διατάξεις ενισχύεται η οικονομική βιωσιμότητα και αποδοτικότητα έργων ΑΠΕ όπου h αύξηση του κατασκευαστικού κόστους, των πρώτων υλών και του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν έθετε τις επενδύσεις εν αμφιβόλω. Επιπρόσθετα διορθώνονται, αποσαφηνίζονται και διευκρινίζονται θέματα για την καλύτερη δυνατή εφαρμογή τους από την Διοίκηση. Γενικότερα οι προτεινόμενες διατάξεις προσπαθούν να ακολουθήσουν τις ευρωπαϊκές επιταγές για προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας προς τελικό όφελος των καταναλωτών.
   • Αντιμετωπίζεται μια σειρά ζητημάτων για τη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης, την ενίσχυση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την άμεση και ταχύτερη υλοποίηση σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Ακόμα, παρατηρήθηκαν παροράματα τα οποία διορθώνονται, διευκρινίζονται θέματα για την καλύτερη τυχόν εφαρμογή τους από τους αρμόδιους φορείς, επιλύονται διαδικαστικά ζητήματα των Υπηρεσιών, με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία της διοίκησης.
   • Με το Μέρος Γ΄ αντιμετωπίζονται ζητήματα που προκύπτουν από τη δυσχέρεια εφαρμογής ενός παρωχημένου συστήματος αξιοποιήσεως εν τοις πράγμασιν αδρανοποιημένων και μη αξιοποιούμενων λατομικών χώρων με εκπεσόντες από το μεταλλευτικό τους δικαίωμα, διευκολύνονται σχετικές διοικητικές διαδικασίες και αντιμετωπίζεται η εκκρεμότητα τής καταβολής αναδρομικών των εργαζομένων του τέως ΙΓΜΕ.
   • Δίδεται λύση σε χρόνιο πρόβλημα αδυναμίας ουσιαστικής και ταχείας επανενεργοποιήσεως λατομικών χώρων και χρονίων δικαστικών αγώνων των υπαλλήλων του τέως ΙΓΜΕ που υφίσταται αμφιβολία ως προς την ικανοποίηση δικαστικώς ανεγνωρισμένων αξιώσεών τους.
   • Με το Μέρος Δ΄ – Κεφάλαια Α΄ και Β΄: αντιμετωπίζονται νομοθετικές αστοχίες και πρακτικές αδυναμίες του κανονιστικού πλαισίου για την προστασία και αποκατάσταση της φύσης. Τίθενται διατάξεις για τη λήψη μέτρων υποβοήθησης της ανάκαμψης οικοτόπων και της αποκατάστασης χερσαίων, παράκτιων και θαλασσίων οικοσυστημάτων. Οι διατάξεις αυτές ευθυγραμμίζονται a priori με την κατεύθυνση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ζητήματα προστασίας της φύσης, όπου κυοφορούνται ενωσιακές νομοθετικές πρωτοβουλίες για την ανάληψη αποτελεσματικότερων δράσεων ως προς την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 και το 2050 και για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας των περιβαλλοντικών συστημάτων.
   • Άνευ αυτών των ρυθμίσεων καταλείπεται μεγάλο πρακτικό κενό στην αποτελεσματική προστασία του Περιβάλλοντος λόγω δυσαναλόγου των προβλεπομένων ποινών και δικαίων ενδοιασμών των αρμοδίων Υπηρεσιών να τις επιβάλλουν. Επίσης, θα προκληθεί σοβαρό διοικητικό κώλυμα στην ομαλή λειτουργία προστατευτικών για το φυσικό περιβάλλον οργανισμών, όπως ο ΟΦΥΠΕΚΑ.
   • Με το Μέρος Δ΄ – Κεφάλαια Γ΄ και Δ΄: διά του παρόντος τα προβλεπόμενα στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας πταίσματα μετατρέπονται σε διοικητικές παραβάσεις, καθορίζονται οι επιβαλλόμενες διοικητικές κυρώσεις, η διαδικασία επιβολής αυτών καθώς και προσβολής της οικείας πράξης καταλογισμού.
   • Επίσης, εισάγονται τροποποιητικές ή συμπληρωματικές ρυθμίσεις του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου περί των αμοιβών και της διαδικασίας αναπλήρωσης των μελών των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων και της ακολουθητέας αδειοδοτικής διαδικασίας για την πραγματοποίηση επιτρεπτών επεμβάσεων στις υπαγόμενες στη δασική νομοθεσία εκτάσεις.
   • Απαιτείται προσαρμογή των ποινικών και διοικητικών κυρώσεων στη μεταβολή που επήλθε με την τροποποίηση του ποινικού κώδικα και τροποποιούνται και εισάγονται νέες διατάξεις, οι οποίες αντιμετωπίζουν ζητήματα, για τα οποία είτε δεν υφίσταται νομοθετική πρόβλεψη, είτε η ισχύουσα είναι ήδη ξεπερασμένη.
   • Μέρος Ε΄: Αντιμετωπίζονται μεμονωμένες και επείγουσες ανάγκες που προκύπτουν από την καθημερινότητα του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού.
   • Δίχως την αντιμετώπιση αυτών των επειγουσών πολεοδομικών αναγκών κωλύεται η πρόοδος σπουδαίων για την αναπτυξιακή πορεία της Χώρας έργων και δυσχεραίνεται η ενάσκηση περιουσιακών δικαιωμάτων.
   • Μέρος ΣΤ΄: Αντιμετωπίζονται μεμονωμένα και επείγοντα προβλήματα που σχετίζονται με ανακύκλωση και εν γένει διαχείριση αποβλήτων.
   • Τα αντιμετωπιζόμενα προβλήματα συναρτώνται με τη δημοσία υγιεινή.

Δείτε το Σχέδιο Νόμου ΕΔΩ.