Σύμφωνα με τις δύο αποφάσεις (μία για ΕΥΔΑΠ, μία για ΕΥΑΘ), που δημοσιεύτηκαν σήμερα, Παρασκευή, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίνει πως η μεταβίβαση της πλειοψηφίας των μετοχών των δύο μεγαλύτερων εταιρειών ύδρευσης της χώρας, της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, με νόμο του 2016, είναι αντισυνταγματική, καθώς το δημόσιο χάνει τον έλεγχο σε εταιρείες που παράχουν «υπηρεσίες κοινής ωφέλειας απολύτως ζωτικής σημασίας». Βασικός λόγος είναι, σύμφωνα με το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, πως το Υπερταμείο, η αλλιώς «Ελληνική Εταιρεια Συμμετοχών και Περιουσίας» όπως λέγεται επίσημα, δεν ελέγχεται από το Δημόσιο.

Ιδιαίτερη σημασία έχει πως η Ολομέλεια καταλήγει σε αυτά τα συμπεράσματα σχεδόν ομόφωνα, με μόνο ένα ή δύο μέλη της να μειοψηφούν, αναλόγως του επιμέρους ζητήματος.

Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων το ΣτΕ αποφασίζει πως:

«Η μεταβίβαση δυνάμει του ν. 4389/2016 από το Δημόσιο στην ΕΕΣΥΠ ΑΕ ποσοστού μεγαλύτερου του 50% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ ΑΕ αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος, καθόσον το Δημόσιο, καίτοι είναι ο μοναδικός μέτοχος της ΕΕΣΥΠ ΑΕ, της μετόχου εφεξής της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, δεν ασκεί έλεγχο επί του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ και δεν πληρούται, ως εκ τούτου, η συνταγματική προϋπόθεση σύμφωνα με την οποία είναι επιβεβλημένος ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ ΑΕ από το Ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτής, αλλά και δια του μετοχικού της κεφαλαίου».

«Επιπροσθέτως δε» συνεχίζει το ΣτΕ, «η ΕΕΣΥΠ ΑΕ, νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου παρεμβαλλόμενο μεταξύ του Δημοσίου και της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, επιδιώκει, προεχόντως, σκοπούς ταμειακούς και ταμιευτικούς, με τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας προσιδιάζοντα στην εξυπηρέτηση των σκοπών αυτών»

Αναλύοντας τον ιδρυτικό νόμο του Υπερταμείου, το Συμβούλιο της Επικρατείας τονίζει πως δημιουργήθηκε «ως ιδιότυπο νομικό πρόσωπο, με αντικείμενο δραστηριότητας ανάλογο προς εκείνο των εταιρειών “απόκτησης και ρευστοποίησης” [acquisition and disposal], στο οποίο το Δημόσιο, ενεργώντας ως fiscus, μεταβιβάζει περιουσιακά του στοιχεία, υπολαμβάνοντας ότι ανήκουν στην ιδιωτική του περιουσία, προκειμένου η Εταιρεία αυτή να τα διαχειρισθεί επαγγελματικά και επιχειρηματικά προς επίτευξη του μέγιστου οικονομικού αποτελέσματος από την εκμετάλλευσή τους με ποικίλους τρόπους».

Αναγνωρίζεται λοιπόν πως η διαχείριση, με σκοπό το κέρδος, ενός δημόσιου αγαθού όπως είναι το νερό, από «είναι δυνατόν να αποβαίνει εις βάρος της ποιότητας, της καθολικότητας ή της προσιτής τιμής των παρεχομένων από την ΕΥΔΑΠ ΑΕ υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης»

«Είναι μία τεράστια νίκη, ένα τεράστιο μήνυμα από το ΣτΕ και μία δικαίωση για τους αγώνες τους δικούς μας, που είμαστε από το 2007 στους δρόμους ενάνια στην ιδιωτικοποίηση του νερού. Και φυσικά ένα τεράστιο μήνυμα στην κυβέρνηση και στους φίλους της, ενόψει της επικείμενης ΣΔΙΤ» σχολιάζει στο TPP ο Γιώργος Αρχοντόπουλος, Πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων της ΕΥΑΘ. Υπενθυμίζει επίσης ότι δεν είναι η πρώτη φορά που μία μεθόδευση να ενταχθεί το νερό στη δημόσιας περιουσία που ιδιωτικοποιείται, καταπέφτει και κρίνεται Αντισυνταγματική.

Ήταν το 2014 όταν, αμέσως μετά ένα ιδιότυπο δημοψήφισμα στη Θεσσαλονίκη, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη μεταφορά των πλειοψηφικών πακέτων της ΕΥΑΘ και της ΕΥΔΑΠ στο ΤΑΙΠΕΔ, που είχε αποφασίσει η τότε κυβέρνηση Σαμαρά. Αυτό ωστόσο δεν εμπόδισε την τρόικα να επανέλθει και με το τρίτο μνημόνιο, μετά από πολλές ασάφειες της τότε κυβέρνησης, το νερό πέρασε στο Υπερταμείο, με τη διαδικασία να ολοκληρώνεται στην τρίτη αξιολόγηση του τρίτου μνημονίου, το 2018. Όπως ανέφερε επανειλημμένα το ΤPP από τότε, οι αποφάσεις αυτές έρχονταν σε ευθείας σύγκρουση με τη συνταγματική ανάγκη να διατηρείται ο δημόσιος έλεγχο στο νερό, καθώς στον ιδρυτικό νόμο του Υπερταμείο γίνεται σαφές πως «δεν ανήκει στο δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός εκάστοτε ορίζεται»

«Στο Υπερταμείο έβαλαν όλον τον πλούτο του ελληνικού λαού, αλλά το ΣτΕ αποφαίνεται ξανά, ότι δεν μπορεί να μπει το νερό ούτε στο Υπερταμείο, γιατί χάνεται ο δημόσιος έλεγχος και η ΕΕΣΥΠ έχει ταμειακούς και ταμιευτικούς σκοπούς, όπως γράφει η απόφαση» σχολιάζει ο Γ.Αρχοντόπουλος.

Πριν μερικές εβδομάδες επίσης, το Δ΄Τμήμα του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματική και την Κοινή Υπουργική Απόφαση του 2017 για την τιμολόγηση του νερού, παραπέμποντας σε νέα εκδίκαση, με μείζονα σύνθεση. Οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν πως με αυτή η ΚΥΑ «λογιστικοποιεί τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, ανοίγει την πόρτα σε ιδιώτες για την διαχείριση τους, ενώ εισάγει την περίφημη «ανάκτηση κόστους» όπου οι πολίτες πλέον θα χρηματοδοτούν τις επενδύσεις του κάθε ιδιώτη εξασφαλίζοντας του σίγουρο κέρδος».

Οι αποφάσεις αυτές αποκτούν επιπλέον βαρύτητα, καθώς δημοσιεύονται λίγες μέρες μετά τον αποκλεισμό της ΕΥΔΑΠ από τον διαγωνισμό για το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα της Αττικής, που πρόκειται να δοθεί σε ιδιώτες, μέσω της γνωστής, αποτυχημένης και κοστοβόρας για το Δημόσιο μεθόδου των «Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα» (ΣΔΙΤ). Ένα έργο προϋπολογισμού σχεδόν 300 εκατ. ευρώ,  που αφορά τη λειτουργία και συντήρηση όλου του συστήματος αγωγών που φέρνουν το νερό από τον Εύηνο, τον Μόρνο και την Υλίκη στην Αττική και το οποίο διεκδικούν τρία σχήματα: «Ακτωρ Παραχωρήσεις-Ηλέκτωρ», «Ιντρακάτ-ΓΕΚ Τέρνα» και «Μηχανική».

«Με αυτήν την απόφαση, το ΣτΕ στέλνει και ένα ηχηρό μήνυμα στην κυβέρνηση και στους φίλους της, ενόψει της ΣΔΙΤ για το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα της Αθήνας. Που θέλουν δηλαδή να το δώσουν σε ιδιώτες. Αυτός είναι ο επόμενος στόχος για εμάς, να σταματήσουμε αυτήν την ιδιωτικοποίηση, γιατί η ιδιωτικοποίηση του ΕΥΣ είναι ιδιωτικοποίηση του μισού νερού της Ελλάδας» τονίζει ο Πρόεδρος των Εργαζομένων της ΕΥΑΘ.

«Οι αποφάσεις 190/2022 και 191/2022 του ΣτΕ αποτελούν μια τεραστία νίκη για το κίνημα του δημόσιου νερού και των κοινών αγαθών στην Ελλάδα. Η απόφαση είναι σημαντικής πολιτικής σημασίας καθώς, για μια ακόμα φορά, αναγνωρίζει το νερό ως κοινωνικό αγαθό και διαπιστώνει τον εξωκρατικό έλεγχο του Υπερταμείου καθώς και τον ταμειακό του σκοπό. ΟΙ αποφάσεις του ΣτΕ αποτελούν κόλαφο για το ΣΥΡΙΖΑ που ενέταξε τις εταιρίες νερού στο υπερταμείο και για την κυβέρνηση της ΝΔ που προχωράει τώρα την ιδιωτικοποίηση του ΕΥΣ (Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος) της Αττικής» αναφέρει σε δήλωσή του στο TPP ο Κώστας Λυμπέρης, Γενικός Γραμματέας του συλλόγου επιστημονικού προσωπικού ΕΥΔΑΠ και μέλος της Γραμματείας του ΣΕΚΕΣ για δημόσια ΕΥΔΑΠ

Προσθέτει πως «το κίνημα το δημόσιου νερού κράτησε σε δημόσιο έλεγχο τις εταιρίες νερού τη δύσκολη μνημονιακή δεκαετία. Καλούμε τον Αθηναϊκό λαό να αποτρέψει την νέα προσπάθεια ιδιωτικοποίησης που έχει δρομολογήσει η κυβέρνηση της ΝΔ μέσω δημιουργίας ΣΔΙΤ στο ΕΥΣ. Δεν θα επιτρέψουμε να γίνει η ΕΥΔΑΠ η νέα ΔΕΗ».