Η περίφημη φράση «whatever it takes» (ό,τι είναι απαραίτητο) του τέως κεντρικού Ευρωπαίου τραπεζίτη και νυν πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, μεσούσης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, δεν ήταν απλώς ένδειξη αποφασιστικότητας της ΕΚΤ, αλλά και φράση που ενέπνευσε τις πολιτικές που άσκησαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης.
Στα καθ’ ημάς, ο «ανορθόδοξος» χαρακτήρας αυτών των πολιτικών προσέλαβε ευρεία έκταση και υπερέβη κατά πολύ τα ευρωπαϊκά «εσκαμμένα», ιδιαίτερα στον τραπεζικό χώρο. Οπου το Δημόσιο (η κεντρική κυβέρνηση), αλλά και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας (Γενική Κυβέρνηση) με τα αποθεματικά των φορέων του, ανέλαβαν να διασώσουν το κλυδωνιζόμενο τραπεζικό σύστημα.
Ισως η πιο «αιματηρή» και αυτοκτονική περίπτωση τέτοιας διάσωσης, που διαρκεί ακόμη, είναι η περίπτωση της Attica Bank (πρώην Τράπεζας Αττικής). Οπου, περισσότερο και από το Δημόσιο, ο ασφαλιστικός φορέας των μηχανικών, το πρώην ΤΣΜΕΔΕ, συνεισέφερε σχεδόν 1 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά του με τη μορφή «επενδύσεων», κυρίως μέσω συμμετοχής σε διαρκείς αυξήσεις κεφαλαίου για να διασωθεί η τράπεζα - χωρίς το έργο της «σωτηρίας» να έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των «επενδύσεων» έχει ήδη χαθεί «νομότυπα», ενώ και η αξία του εναπομένοντος έχει καταβαραθρωθεί. Πρόκειται για τη μακράν πιο «θεαματική», σχεδόν αυτοκτονική, αλλά και ιδιάζουσα περίπτωση που αποθεματικά ασφαλιστικού ταμείου τόσο μεγάλης αξίας χάνονται στη «μαύρη τρύπα»... επενδύσεων σε μια τόσο μικρή -και όχι μόνο- τράπεζα.
Το ιστορικό της λεηλασίας
Ολα ξεκίνησαν σαν επενδυτική κίνηση: το 1996, με απόφαση του Τεχνικού Επιμελητήριου (ΤΕΕ) το ΤΣΜΕΔΕ μπαίνει μέτοχος στην Τράπεζα Αττικής αποκτώντας το 34% του μετοχικού της κεφαλαίου και έως το 2003, με απόφαση του ΤΕΕ, το ΤΣΜΕΔΕ επενδύει στην Τράπεζα Αττικής 88 εκατ. ευρώ.
Το 2007, με βαρύνοντα πάντα τον ρόλο των εκπροσώπων του ΤΕΕ στο Διοικητικό του Συμβούλιο, το ΤΣΜΕΔΕ συμμετέχει σε νέα αύξηση κεφαλαίου της τράπεζας με 63 εκατ. ευρώ.
Υστερα από το 2009 και μέχρι το 2013 οι «ανάγκες» της τράπεζας σε κεφαλαιακή στήριξη απογειώνονται, η συμμετοχή του ΤΣΜΕΔΕ στις αυξήσεις κεφαλαίου συνεχίζεται, με αποτέλεσμα η συνολική επένδυση αποθεματικών στην τράπεζα να ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ και το ποσοστό του στο μετοχικό κεφάλαιό της να φτάσει στο 51%!
Εξίσου μεγάλες ήταν οι ανάγκες κεφαλαιακής στήριξης της τράπεζας και κατά την αύξηση κεφαλαίου του 2015, όταν το ΤΣΜΕΔΕ συμμετείχε ξανά με το θηριώδες ποσόν των σχεδόν 400 εκατ. ευρώ.
Στο μεταξύ, το 2017 τα υπολειπόμενα αποθεματικά των μηχανικών και εργοληπτών με τον νόμο Κατρούγκαλου περιέρχονται στον ΕΦΚΑ. Το ΤΣΜΕΔΕ ενσωματώνεται στον ΕΦΚΑ και από αυτό αποσπάται (με τη μορφή ΝΠΙΔ) το ΤΜΕΔΕ, το οποίο δεν σχετίζεται με τα ασφαλιστικά δικαιώματα των μηχανικών- εργοληπτών αλλά με την εγγυοδοσία και με ομαδικά συμβόλαια ασφάλισης των μελών του στον ιδιωτικό τομέα ασφάλισης. Το ΤΜΕΔΕ κληρονομεί από το παλιό ΤΣΜΕΔΕ το μεγαλύτερο μέρος της ακίνητης περιουσίας του και 30 εκατ. ευρώ από τα αποθεματικά του.
Παρ’ όλα αυτά, το 2018 έχουμε νέα συμμετοχή, του ΕΦΚΑ αυτή τη φορά, σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας, συνολικού ύψους 81 εκατ. ευρώ (τα 70 εκατ. ευρώ άμεσα και τα υπόλοιπα 11 μέσω του ΤΜΕΔΕ).
Ο συνολικός «λογαριασμός» των επενδύσεων αποθεματικών του πρώην ΤΣΜΕΔΕ στην νυν Attica Bank πριν φτάσουμε στην τωρινή αύξηση κεφαλαίου (για την οποία θα μιλήσουμε στη συνέχεια) ανήλθε έτσι σε περίπου 1 δισ. ευρώ.
Για την ιστορία, τα αποθεματικά του πρώην ΤΣΜΕΔΕ υπέστησαν και άλλες... συμφορές στα 25 αυτά χρόνια:
■ Από το 1997 κατατίθενται υποχρεωτικά άτοκα στην Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).
■ Το 2013 υπέστησαν «κούρεμα» ύψους 1,5 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του περιβόητου PSI.
Πρόκειται πραγματικά για την πιο «αιματηρή» ιστορία λεηλασίας ασφαλιστικών αποθεματικών.
Η νέα αύξηση κεφαλαίου: τίτλοι τέλους...
Ολα αυτά τα χρόνια, η συμμετοχή σε κάθε επόμενη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας δικαιολογούνταν με τη φράση «να μπούμε ξανά για να μη χάσουμε τις έως τώρα επενδύσεις μας». Ηταν η παραδοχή ότι η επένδυση δεν πήγαινε καθόλου καλά, αλλά ταυτόχρονα η μη συμμετοχή σε νέα αύξηση κεφαλαίου θα σήμαινε μείωση του ποσοστού του ΤΣΜΕΔΕ στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας και άρα ισόποση ποσοστιαία μείωση της αξίας (λογιστικής έστω) των επενδυμένων αποθεματικών. Επρόκειτο για τυπική περίπτωση εγκλωβισμού σε καταδικασμένη επένδυση...
Με την τωρινή αύξηση κεφαλαίου όμως, ο ΕΦΚΑ «τα στύλωσε» και αρνήθηκε να συμμετάσχει. Ετσι, το ποσοστό του ΕΦΚΑ στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας μειώνεται σημαντικά, μαζί και η αποτίμηση της αξίας των επενδύσεών του (βλέπε σχετικό πίνακα).
Ο λόγος της μη συμμετοχής του ΕΦΚΑ στην τωρινή αύξηση κεφαλαίου δεν είναι προφανής, αν δηλαδή πρόκειται για εύλογη τάση απεγκλωβισμού («να μην μπούμε ξανά, γιατί θα χάσουμε κι άλλα») ή για «απόδραση» από το μετοχικό κεφάλαιο για να ανοίξει ο «χώρος» για τον στρατηγικό επενδυτή του αύριο και αφού το Δημόσιο σώσει για μία ακόμη φορά την τράπεζα αναλαμβάνοντας τα βάρη της τωρινής αύξησης κεφαλαίου... Αν πρόκειται γι’ αυτό το δεύτερο, θα έχουμε επιβεβαίωση του γνωστού κανόνα... ευγένειας: ευχαριστούμε πολύ για τη «δωρεά σώματος», δεν σας χρειαζόμαστε άλλο...
Σε κάθε περίπτωση, το έργο της «σωτηρίας» της τράπεζας στην τωρινή αύξηση κεφαλαίου ανέλαβε το Δημόσιο, αναλαμβάνοντάς την εξ ολοκλήρου! Η τράπεζα «κρατικοποιείται» προσωρινά, για να «εξυγιανθεί» και να αποδοθεί «υγιής» σε επόμενη φάση στον στρατηγικό επενδυτή. Αυτός θα είναι ο πραγματικός «κληρονόμος» των αφανισμένων στη «μαύρη τρύπα» των διαδοχικών αυξήσεων κεφαλαίου αποθεματικών του πρώην ΤΣΜΕΔΕ. Η λαϊκή θυμοσοφία έχει προβλέψει πώς θα μπορούσε να αποδοθεί όλο αυτό με δυο γνωστές λαϊκές ρήσεις: «ποιος πληρώνει τον βαρκάρη» και «εις υγείαν των κορόιδων»...
Οπου μάλιστα, το ένα «κορόιδο», το Δημόσιο, θα εκτοπίσει από το μετοχικό κεφάλαιο τα άλλα δυο (ΕΦΚΑ και ΤΜΕΔΕ) για να παραδώσει την τράπεζα στον στρατηγικό επενδυτή...
Πηγή: https://www.efsyn.gr/oikonomia/elliniki-oikonomia/315473_dorea-somatos-stin-attica-bank-apo-tsmede-efka