O πρώτος χρόνος λειτουργίας του πρόσφατου Ν.4412/16 δυστυχώς δε μας κάνει καθόλου αισιόδοξους για το μέλλον του Συστήματος Παραγωγής Δημοσίων Έργων στη χώρα μας.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των έργων, εργασιών και μελετών, που προέκυψαν κυρίως μετά την εφαρμογή του Ν. 4412/2016 που ισχύει από τις 8/8/2016 είναι οι υπερβολικά μεγάλες εκπτώσεις. Έχουν αναφερθεί σε πανελλαδικό επίπεδο, εκπτώσεις για έργα έως και 85% και για μελέτες έως και 90%.
Η εφαρμογή του Νόμου με τις αδυναμίες του, η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, η κατακόρυφη πτώση του αριθμού υπογεγραμμένων συμβάσεων έργων είναι θέματα πολύ σοβαρά που απασχολούν τον κλάδο των μηχανικών.
Ο προηγούμενος νόμος Ν.3669/2008 όριζε μεγαλύτερες εγγυήσεις καλής εκτέλεσης σε περίπτωση μεγάλων εκπτώσεων και αυτό ήταν ένα “φρένο” που έλεγχε μερικώς την κατάσταση. Οι εγγυήσεις αυτές υπολογίζονταν τουλάχιστον στο 5% του προϋπολογισμού της υπηρεσίας, ενώ με τον Ν.4412/2016 υπολογίζονται στο 5% της προς υπογραφή σύμβασης (δηλαδή μετά την έκπτωση). Η ρύθμιση αυτή διευκολύνει τον εργολάβο γιατί του δεσμεύει πολύ μικρότερα ποσά, αλλά δε διασφαλίζει το έργο σε περίπτωση αστοχίας της σύμβασης.
Για την αντιμετώπιση των «ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών» το άρθρο 88 του Ν.4412/2016 προβλέπει ότι «μπορεί να εκδίδονται εγκύκλιοι που να καθορίζουν και να εξειδικεύουν τον χαρακτηρισμό της προσφοράς ως ασυνήθιστα χαμηλή», αλλά σχεδόν 15 μήνες μετά, ουδεμία σχετική εγκύκλιος εκδόθηκε που να αφορά τον ορισμό κριτηρίων, σύμφωνα με τα οποία μια προσφορά θα θεωρείται ασυνήθιστα χαμηλή, ώστε να αποκλείεται από τη συνέχεια του διαγωνισμού αν δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένη.
Το φαινόμενο των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών έχει πολλαπλές συνέπειες:
- Απαξιώνονται τα ελάχιστα δημόσια έργα που εκτελούνται, όσον αφορά τη διασφάλιση των προδιαγραφών και κατ' επέκταση, την αμφιβόλου ποιότητας έργα τα οποία γίνονται αποδεκτά και παραλαμβάνονται οριακά, από τους αρμόδιους φορείς υλοποίησης.
- Τα έργα οδηγούνται σε αδιέξοδο καθώς οι ανάδοχοι αδυνατούν να τα ξεκινήσουν ή να τα ολοκληρώσουν και/ή προσφεύγουν στη διαιτησία με οικονομικά πρόσθετα αιτήματα (“απρόβλεπτα”, Συμπληρωματικές Συμβάσεις κλπ) με επιπτώσεις στα έργα και στην κοινωνία λόγω καθυστερήσεων ή ακύρωσης εκτέλεσής τους.
- Συμπιέζονται έως σημείου οικονομικής ασφυξίας οι μικροί και μικρομεσαίοι εργολήπτες. Η εκτέλεση των έργων με ζημία για τον εργολάβο οδηγεί στην καλύτερη περίπτωση, σε πολύ μεγάλα χρονοδιαγράμματα εκτέλεσης αλλά με αμφιβόλου ποιότητα κατασκευής.
- Απαξιώνεται η επιστημονική γνώση όταν οι μηχανικοί αναγκάζονται να εκπονούν μελέτες με εκπτώσεις έως και 90% , που ουσιαστικά μετατρέπουν τα μελετητικά γραφεία σε «γαλέρες».
- Δε διασφαλίζεται η στοιχειώδης εφαρμογή των ελάχιστων πλέον εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων καθώς και οι συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας των έργων.
Η υποστελέχωση Διευθύνσεων Τεχνικών Έργων, των Περιφερειών και των Δήμων, η έλλειψη αναγκαίων υποδομών και εργαλείων των μηχανικών, η δαιδαλώδης νομοθεσία η οποία πολλές φορές δεν συμβαδίζει με την πραγματικότητα, η αρνητική στάση των Υπουργείων στο θέμα της επικοινωνίας με τον κλάδο των μηχανικών κάνει ακόμη πιο προβληματική την κατάσταση. Και βέβαια, στο βάθος είναι και το «βαθύ κράτος» που «ρυθμίζει» και «εναρμονίζει» την εκτέλεση των έργων.
Ποιος την πληρώνει;
- Η κοινωνία στην οποία απευθύνονται τα έργα, τα οποία είτε θα καθυστερήσουν είτε θα έχουν κακή ποιότητα είτε θα δεν θα ολοκληρωθούν ποτέ.
- Οι εργαζόμενοι μηχανικοί οι οποίοι είναι αναγκασμένοι: να συντάξουν μελέτες με τιμές υλικών και εργασιών οι οποίες δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα, να επιβλέψουν έργα με μεγάλες εκπτώσεις άρα τιμές υλικών κάτω του κόστους, να αναλάβουν να εκτελέσουν μια μελέτη η οποία περιλαμβάνει εργασίες που είχαν προβλεφθεί πριν μεγάλο διάστημα άρα με κίνδυνο οι ανάγκες να έχουν αλλάξει, να ελέγχουν τις εργασίες του αναδόχου όταν βρεθεί μέσο μετακίνησης και επωμιζόμενοι αρκετές φορές μέρος των εξόδων μετακίνησης, λόγω της απαράδεκτα χαμηλής αποζημίωσης των εκτός έδρας μετακινήσεων των Μηχανικών, να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τις ποινικές διώξεις, χωρίς νομική κάλυψη, διώξεις που μπορεί να προκύψουν λόγω όλων των παραπάνω προβλημάτων και επιπλέον σε περίπτωση που κάποιοι αρνηθούν να υποκύψουν στις πιέσεις των αιρετών.
Από όλη την κατάσταση αυτή, βγαίνει κερδισμένος ο μνημονιακός προϋπολογισμός που μέσω των μεγάλων εκπτώσεων διασφαλίζει «πλεονάσματα». Τα «πλεονάσματα» όμως θα είναι προσωρινά γιατί έργα που δεν εκτελούνται σωστά μετατρέπονται σε «βαρέλια δίχως πάτο».
Ζητάμε να επανεξεταστεί το θέμα της εξειδίκευσης των όρων χαρακτηρισμού μιας οικονομικής προσφοράς ως ασυνήθιστα χαμηλής ανά κατηγορία έργου και μελέτης, με συμμετοχή στην ομάδα εργασίας που συστάθηκε στο Υπ. Υποδομών και Μεταφορών και εκπροσώπων της Π.Ο. ΕΜΔΥΔΑΣ, καθώς και άλλων εκπροσώπων από εργοληπτικές και μελετητικές οργανώσεις, ώστε να υπάρξει η μέγιστη δυνατή συναίνεση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του συστήματος παραγωγής δημοσίων έργων και μελετών, πριν την έκδοση σχετικής εγκυκλίου από το αρμόδιο Υπουργείο.
Πηγή: http://syspeirosiaristeronmihanikon.blogspot.gr/2017/12/17-n441216.html