ΔΤ ΑΜΑΚ: «ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ»: προκλητικός λαϊκισμός στις πλάτες των ΑμεΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ                                                                                                   

8 Αυγούστου 2025

«Προσβασιμότητα κατ’ οίκον»: προκλητικός λαϊκισμός στις πλάτες των ΑμεΑ

Το πρόσφατο πρόγραμμα «Προσβασιμότητα κατ’ οίκον» αφορούσε χρηματοδότηση παρεμβάσεων σε κατοικίες ατόμων με κινητική ή αισθητηριακή αναπηρία σε ποσοστό 67% και άνω, στους κοινόχρηστους χώρους των πολυκατοικιών στις οποίες διαμένουν αλλά και στους επαγγελματικούς τους χώρους.

Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με το ύψος της επιχορήγησης ανά ΑμεΑ ανάλογα με το είδος αναπηρίας του, ούτε με τον προϋπολογισμό που δικαιολογείται για κάθε παρέμβαση. Δεν θα εκπλαγούμε καθόλου βέβαια αν παρατηρηθεί και σε αυτό το πρόγραμμα η αναντιστοιχία που διαχρονικά παρατηρείται στα προγράμματα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ», οι ωφελούμενοι/ες των οποίων συνειδητοποιούν όταν έρθει η ώρα να πάρουν προσφορές, ότι οι τιμές που δικαιολογεί το πρόγραμμα είναι χαμηλότερες από αυτές των προμηθευτών τους και ότι θα πρέπει να καταβάλουν κι άλλα χρήματα πέραν της ιδιωτικής τους συμμετοχής για να υλοποιήσουν τις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης.

Θα ασχοληθούμε όμως με τον σχεδιασμό του προγράμματος, τους όρους και τις προϋποθέσεις του, την χρονική στιγμή εξαγγελίας και υλοποίησης του και τον τρόπο ενημέρωσης των άμεσα ενδιαφερόμενων, γιατί ως σκεπτόμενοι πολίτες έχουμε αποκτήσει καλή αντίληψη της επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης και ως μηχανικοί έχουμε εμπειρία στην διαχείριση επιχορηγούμενων προγραμμάτων και τα πάμε πολύ καλά με τα μαθηματικά…

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ένα ΑμεΑ θα δει την ποιότητα ζωής του/της να απογειώνεται με παρεμβάσεις που βελτιώνουν την καθημερινότητα στο σπίτι ή στην δουλειά, όπως αυτές που επιχορηγεί το πρόγραμμα. Το θέμα όμως είναι πόσοι συνάνθρωποι μας έχουν ανάγκη τις παρεμβάσεις αυτές, πόσοι από αυτούς είχαν στην πράξη πρόσβαση στο πρόγραμμα και πόσοι θα εξυπηρετηθούν τελικά από αυτό.

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι σοβαρή αναπηρία αντιμετωπίζουν περίπου 900.000 άτομα¹. Προφανώς πολλά από αυτά δεν έχουν ανάγκη τις παρεμβάσεις που επιχορηγεί το πρόγραμμα, είτε επειδή έχουν άλλου είδους αναπηρία από αυτές που αφορά (π.χ. ψυχική ή νοητική αναπηρία, σύνδρομα, χρόνιες παθήσεις κ.λπ.), είτε επειδή η εξέλιξη της αναπηρίας τους, τους επιτρέπει -προς το παρόν τουλάχιστον- να είναι σε κάποιο βαθμό λειτουργικά στην καθημερινότητα τους.

Ο αρχικός προϋπολογισμός του προγράμματος ήταν 24 εκατομμύρια ευρώ και σύμφωνα με το υπουργείο θα κάλυπτε 2.500 ΑμεΑ. Σε λιγότερο από μία εβδομάδα από την ημερομηνία έναρξης του προγράμματος υποβλήθηκαν 5.500 αιτήσεις και αντανακλαστική κίνηση της κυβέρνησης ήταν να εξαγγείλει αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος κατά 10 εκατομμύρια ώστε να ωφεληθούν πλέον συνολικά 3.500 ΑμεΑ και -φυσικά- να απενεργοποιήσει την δυνατότητα υποβολής νέων αιτήσεων στην πλατφόρμα. Από την εμπειρία μας θεωρούμε βέβαιη μια ακόμα αύξηση του προϋπολογισμού σε τρίτο χρόνο ώστε να εξυπηρετηθούν όλα τα ΑμεΑ που έχουν υποβάλει αίτηση, μικρότερη αυτή την φορά κατά πάσα πιθανότητα, αφού όπως σε κάθε πρόγραμμα κάποιες αιτήσεις δεν θα προχωρήσουν για διάφορους λόγους.

Εύκολα προκύπτει από τα νούμερα ότι ο αρχικός προϋπολογισμός και η πανηγυρικά εξαγγελθείσα αύξηση του είναι σταγόνα στον ωκεανό των αναγκών των ΑμεΑ στην Ελλάδα, αφού δεν αρκεί παρά για να καλύψει λίγες χιλιάδες ΑμεΑ από τις εκατοντάδες χιλιάδες που έχουν ανάγκη τις παρεμβάσεις που επιχορηγεί, κάτι  που δεν εμπόδισε όμως τον πρωθυπουργό και την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας να κάνουν βαρύγδουπες δηλώσεις (Δόμνα Μιχαηλίδου: «μικραίνουμε τις αποστάσεις ανάμεσα στην ανάγκη και τη θεσμική απάντηση»², Κυριάκος Μητσοτάκης απευθυνόμενος σε εκπροσώπους της αναπηρικής κοινότητας: «χαίρομαι που έχουμε τη δυνατότητα να έρθουμε ως πολιτεία αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς αλλά και εθνικούς πόρους για να καλύψουμε αυτή την σημαντική σας ανάγκη»³.

Ας δούμε τώρα την χρονική στιγμή που επέλεξε η κυβέρνηση να ανακοινώσει το υπόψη πρόγραμμα και τον τρόπο με τον οποίο το έκανε. Στην περίπτωση των επιχορηγούμενων προγραμμάτων ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ και αρκετούς μήνες πριν την έναρξη τους, η διαδικτυακή -και όχι μόνο- ειδησεογραφία πάντα βρίθει από δημοσιεύματα τα οποία προηγούνται των επίσημων ανακοινώσεων του υπουργείου (οι γνωστές δημοσιογραφικές «διαρροές»), ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος για προετοιμασία τόσο των υποψήφιων ωφελούμενων, όσο και των τεχνικών τους συμβούλων. Στην περίπτωση του «Προσβασιμότητα κατ’ οίκον» όμως δεν παρατηρήθηκε κάτι τέτοιο: στις 9/7/25 τα Υπουργεία Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανακοίνωσαν εξ’ αίφνης το πρόγραμμα, το οποίο άρχισε να δέχεται αιτήσεις μετά από 2 μόλις εβδομάδες, την Τετάρτη 23/7.

Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς που οφείλονται τα πρωτοφανή αντανακλαστικά του κρατικού μηχανισμού, ο οποίος κάθε άλλο παρά άμεσα κινεί τις διαδικασίες των επιχορηγούμενων προγραμμάτων. Θεωρούν άραγε τα εμπλεκόμενα υπουργεία ότι η ομάδα-στόχος του προγράμματος, τα ΑμεΑ δηλαδή, ενημερώνονται χαρακτηριστικά πιο γρήγορα από τον μέσο κοινωνικό όρο και δεν χρειάζονται χρόνο για να επεξεργαστούν την πληροφορία με τους οικείους τους, να ζητήσουν και να λάβουν προσφορές για τις παρεμβάσεις που τους εξυπηρετούν, να αποφασίσουν αν η επιχορήγηση που θα λάβουν θα επενδυθεί στην κύρια, ή σε τυχόν δευτερεύουσα τους κατοικία ή στον εργασιακό τους χώρο;

Η πραγματικότητα προφανώς είναι εντελώς διαφορετική, το δικαίωμα των πολιτών να έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο σύνολο των πληροφοριών, υπηρεσιών και τεχνολογιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας δεν είναι διασφαλισμένο για τα ΑμεΑ και σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη προσβασιμότητας του Ελληνικού διαδικτύου, η πρόσβαση στον αυξανόμενο αριθμό διαδικτυακών υπηρεσιών είναι πολύ δύσκολη για τα ΑμεΑ⁴, ενώ  η εκπαίδευση τους παραμένει εξαιρετικά ελλιπής⁵. Επίσης από τις αποκαρδιωτικές στατιστικές που διαβάζουμε στα Δελτία Τύπου και τις Ετήσιες Εκθέσεις του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας⁶, συνειδητοποιούμε ότι η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι δεδομένα για πάρα πολλά ΑμεΑ στην χώρα μας.

Μας είναι πολύ ξεκάθαρο από όλα τα παραπάνω ότι το «Προσβασιμότητα κατ’ οίκον» σχεδιάστηκε εξαρχής με στόχο την επικοινωνιακή προβολή του κυβερνητικού «έργου». Παρελκόμενη της προβολής της κυβέρνησης είναι η κάλυψη των αναγκών κάποιων λίγων χιλιάδων -προνομιούχων εντός πολλών εισαγωγικών- ΑμεΑ, τα οποία μέσα στην ατυχία τους είχαν τουλάχιστον την τύχη να έχουν μια οικονομική άνεση και μια στήριξη από το περιβάλλον τους που κατέστησε δυνατή την έγκαιρη ενημέρωση τους για το πρόγραμμα και την πρόσβαση σε αυτό (το ανώτατο εισοδηματικό όριο για να έχει ένα ΑμεΑ δικαίωμα συμμετοχής ήταν άλλωστε τα 60.000€, μια ακόμα απόδειξη του που στοχεύει η κυβερνητική προνοιακή πολιτική…).

Μας εξοργίζουν -τέλος- οι δηλώσεις του υπουργού που κάνει λόγο για «ολοκληρωμένη πολιτική για άτομα με αναπηρία», την στιγμή που ακόμα και να καλύπτονταν οι ανάγκες όλων των ΑμεΑ με εκατονταπλασιασμό του προϋπολογισμού του προγράμματος, η ζωή τους εκτός της κατοικίας ή του εργασιακού τους χώρου (για όσα φυσικά έχουν σπίτι ή/και δουλειά…) θα εξακολουθούσε να είναι ένας διαρκής Γολγοθάς σε μια χώρα που κατατάσσεται διαχρονικά στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης όσον αφορά τις παροχές για την αναπηρία⁷.