Μετεκλογικό τοπίο: Προκλήσεις – Δυνατότητες – Διλήμματα
Η νέα κυβέρνηση, της ανατροπής της μνημονιακής πολιτικής είναι γεγονός.
Η κοινωνία σ’ ένα κρίσιμο ποσοστό της, ξεπέρασε τα τρομοκρατικά διλήμματα και της έδωσε τη δύναμη να γίνει πραγματικότητα.
Καταδίκασε την πολιτική που επένδυσε στο «Ελλάδα, χώρα μικρή», όπως άλλοτε είχε επενδύσει στο «Ελλάδα, χώρα φτωχή»! Για να νιώθουμε αδύναμοι και να περιμένουμε πάλι τη λύση από τις «μεγάλες χώρες» που «μπορούν»! Για να νομίζουμε πως εμείς δεν μπορούμε!
Την επόμενη μέρα, ένα μεγάλο μέρος των αναποφάσιστων, των σκεπτικιστών, κάποιων που ψήφισαν άλλα κόμματα παρασύρθηκαν από τη δυναμική της αισιοδοξίας των πολλών και το κοινωνικό μπλοκ της αισιοδοξίας έγινε ακόμα πιο μεγάλο, φτάνοντας σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση το 67% και περιλαμβάνοντας έναν στους τρεις ψηφοφόρους της Ν.Δ.![1]
Ήδη στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σ’ όλο τον κόσμο ακούγεται η φωνή που λέει στους εκπροσώπους της νεοφιλελεύθερης πολιτικής: «Είστε εσείς που δε σέβεστε τις δεσμεύσεις σας!»
Γιατί σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, ένα κράτος δεσμεύεται καταρχήν ενώπιον του λαού του. Η υποχρέωση να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα υπερισχύει οποιασδήποτε άλλης υποχρέωσης έχει αναλάβει.
Τα Μνημόνια παραβίασαν μια σειρά από θεμελιώδη δικαιώματα όπως αυτά στην υγεία, στην εκπαίδευση, στη στέγαση, στην κοινωνική ασφάλιση, σε έναν δίκαιο μισθό, στην ιδιοκτησία, καθώς και στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και στη συλλογική διαπραγμάτευση. Όλα αυτά τα δικαιώματα προστατεύονται από πολλά νομικά κείμενα τα οποία δεν δεσμεύουν μόνο τα κράτη αλλά και τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς και όργανα όπως ακριβώς αυτά που απαρτίζουν την Τρόικα.
Η Τρόικα, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές Συνθήκες, ήταν αναρμόδια να νομοθετεί για το δικαίωμα στην απεργία, την υγεία, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, την εκπαίδευση και τη ρύθμιση των μισθών.[2]
Το ΔΝΤ υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε για να «συμβάλει στην καθιέρωση και διατήρηση υψηλού επιπέδου απασχόλησης και πραγματικού εισοδήματος, και στην ανάπτυξη των παραγωγικών πόρων όλων των κρατών μελών του.» Αντ’ αυτού πρωταγωνίστησε στο «δόγμα του σοκ», στην εκτροφή «οικονομικών δολοφόνων».
Με δέος παρακολουθούσαμε για πολύ καιρό να κόβονται κομμάτια από το σώμα της Ελλάδας, η δημόσια περιουσία μας, λιμάνια , αεροδρόμια, ολόκληρο το ενεργειακό σύστημα, ακόμα και τα «κοινόχρηστα» όπως οι ακτές και οι προστατευτέες περιοχές, ακόμα και το νερό. Να αποτιμούνται και να εκποιούνται σε ντόπιους και ξένους επίδοξους επενδυτές, με ευτελή τιμήματα που έπεφταν στη μαύρη τρύπα του χρέους.
Η ανάκτηση, ή -αν προτιμάτε- η απόκτηση της εθνικής κυριαρχίας δεν είναι αυτονόητη. Οι «νέες πλατείες» που ήδη οργανώνονται, δημιουργήματα των κοινωνικών αντανακλαστικών για να στηρίξουν τη διαπραγμάτευση είναι απόλυτα αναγκαίες και θα αποδειχθεί αν θα σταθούν και ικανές.
Παράλληλα όμως, οι απαιτήσεις για την επόμενη μέρα είναι πολλές.
Ο «μονόδρομος» της κυριαρχίας της οικονομίας πάνω στην πολιτική, των «ισχυρών» έναντι των «αδύναμων», κυριάρχησε ως ιδεολογία σε ολόκληρες γενιές που δεν έμαθαν ή δεν πίστεψαν ποτέ ότι «υπάρχει άλλος δρόμος κι ότι ο δρόμος αυτός είναι εφικτός»!
Ακόμα κι αν ο «μονόδρομος» αυτός αμφισβητείται σε γενικό πολιτικό επίπεδο σήμερα, αυτό δε φτάνει. Είναι αναγκαίο να αμφισβητηθεί σε όλες τις εκφράσεις του, που χαρακτηρίζουν πλευρές της καθημερινότητας, της ζωής και της παραγωγικής διαδικασίας.
Πως άραγε έφτασε η «ευημερούσα» Κρήτη, με κατάταξη πάνω από το μέσο όρο των ελληνικών περιφερειών, να μετατραπεί σε περιφέρεια που τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του 2012, την κατατάσσουν αμέσως πάνω από την «φτωχή» Ήπειρο και δίπλα στις «φτωχές» περιφέρειες της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας, με πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ 7,9% έναντι 6.3% του μέσου όρου της χώρας;[3]
Θα θυμάστε όλοι ότι μας έλεγαν οι κάθε λογής αξιωματούχοι «εσείς μη μιλάτε, δεν έχετε ανάγκη, πρέπει να φροντίσουμε πρώτα τις λιγότερο προνομιούχες περιοχές».
Σήμερα τι έχουν να πουν για την Κρήτη, υπόδειγμα των προ μνημονίων «syccessstories», της εξωστρέφειας, των αυξημένων τουριστικών αφίξεων, του realestate;
Μήπως αυτό ακριβώς λειτούργησε ως μπούμερανγκ; Μήπως οι τομείς που είναι πιο εκτεθειμένοι στον ξέφρενο ανταγωνισμό των αγορών και της χειραγώγησης από λίγους και μεγάλους «παίκτες» οδήγησαν σε αυξημένη ύφεση;
Ας μη μένουμε όμως μόνο στο ΑΕΠ, αφού οι μέσοι όροι δεν αποδίδουν τις ανισότητες, τα αυξημένα ποσοστά ανεργίας και υποαπασχόλησης που ταλανίζουν σήμερα το νησί και όλη τη χώρα.
Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν μια απάντηση για τους λόγους που ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε ένα τόσο μεγάλο ποσοστό στην Κρήτη και σε ολόκληρη τη χώρα. Αποτελούν και μια απόδειξη για τις διεργασίες που γινόταν στην κοινωνία όλο το προηγούμενο διάστημα, έστω και με όρους όχι πάντα ή όχι αυθεντικά κινηματικούς και που την οδήγησαν να επιλέξει το δρόμο της επιβίωσης, μέσω της κοινής λογικής.
Οι πολίτες ακόμα κι αν δεν πύκνωσαν τις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα κι αν δεν εμφανίστηκαν σε πολιτικές συγκεντρώσεις, ακόμα κι αν μας κούνησαν το δάκτυλο όταν τους συναντούσαμε κατά την προεκλογική περίοδο, οδηγήθηκαν να ψηφίσουν μαζικά το ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας βαθειά συνείδηση του αδιεξόδου μιας πολιτικής που τους οδηγούσε στον αφανισμό.
Εντυπωσιακή ήταν και η στάση μεγάλης μερίδας πολιτών, που δεν έθεταν ως προτεραιότητα τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα, αλλά τη δικαιοσύνη την αξιοπρέπεια και την αξιοπιστία. Γι αυτά δε χρειάζονται χρήματα...
Ποιό είναι λοιπόν το μεγάλο στοίχημα;
Να ξεπεράσουμε όλα τα «αυτονόητα» που έχει παράξει η εποχή του δήθεν μονόδρομου μιας οικονομίας που καταστρέφει χώρες και κοινωνίες, υποτάσσοντάς τις σε συμφέροντα άλλων.
Το πρώτο βήμα για να τα ξεπεράσουμε είναι να τα εντοπίσουμε.
Να κατανοήσουμε σε βάθος πως ακριβώς εκφράζονται σε κάθε τομέα της ζωής και της παραγωγικής διαδικασίας, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται η παραγωγική βάση της χώρας και να γίνεται κάθε μέρα και πιο εξαρτημένη.
Το στοίχημα είναι να ορίσουμε τις παραμέτρους του «άλλου δρόμου» και της διαδρομής για την παραγωγική ανασυγκρότηση που δεν μπορεί παρά να ξαναφέρει στο προσκήνιο την προτεραιότητα της ενδογενούς ανάπτυξης.
Μεγάλος μας σύμμαχος η αλλαγή της ψυχολογίας, η αισιοδοξία που έχει κυριαρχήσει.
Αυτή θα φέρει και τη διαθεσιμότητα για συμμετοχή.
Μεγάλο εμπόδιο η τυπική εκπροσώπηση της κοινωνίας από φορείς που δεν εκφράζουν ούτε την ίδια ούτε τον «άλλο δρόμο» και γι αυτό δεν την εμπνέουν.
Μεγάλος ο κίνδυνος να βρεθεί αντιμέτωπη η νέα κυβέρνηση, αλλά και η νέα κοινωνική πλειοψηφία, με τη διαχείριση μιας πραγματικότητας που θα χαρακτηρίζεται από τις λογικές που θέλει να ξεπεράσει, από καταλόγους αιτημάτων, από ατομικά ή ομαδικά αιτήματα «λύσης προβλημάτων».
Προφανώς δεν αναφέρομαι στα αυτονόητα μέτρα για την αποκατάσταση αδικιών ή αυτά για την ανθρωπιστική κρίση ή την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Αναφέρομαι στα δομικά στοιχεία της επόμενης μέρας, αυτά που θα κτίσουν με άλλο τρόπο τις σχέσεις, την οικονομία και τις παραγωγικές διαδικασίες της χώρας και που θα την θωρακίσουν για το μέλλον.
Αναφέρομαι σ’ αυτές τις αλλαγές που είναι αναγκαίες για να αποσυρθεί το κοινωνικό συμβόλαιο που βασίζεται στην έλλειψη ενός κράτους – θεματοφύλακα των κοινών και του δημόσιου συμφέροντος, με αντάλλαγμα την ελευθερία «ανάπτυξης» του καθενός χωρίς κανένα περιορισμό που θα προέκυπτε από σχεδιασμό οποιασδήποτε κλίμακας. Στη διαδικασία αυτή, της «ατομικής διαπραγμάτευσης» με πελατειακούς κρατικούς μηχανισμούς ο μεγάλος χαμένος δεν είναι μόνο το κοινωνικό σύνολο και το δημόσιο συμφέρον γενικά. Είναι χαμένοι και όλοι εκείνοι που δεν τα κατάφεραν να φτάσουν στην επιτυχία, νοούμενη ως «ατομική ευθύνη» με όχημα τον ανταγωνισμό και που περιθωριοποιούνται ως «αποτυχημένοι». Κι είναι πολλοί αυτοί.
Αναφέρομαι σε μια νέα κοινωνική συμφωνία που θα αποτυπώνει διαφορετικές σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και τον ιδιωτικό τομέα με οριοθετημένους ρόλους, με καθορισμένες προτεραιότητες, που θα υποστηρίζει τη συλλογικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της και τους δημιουργούς του νέου, που ήδη έχει γεννηθεί μέσα στο παλιό. Γιατί το νέο υπάρχει ήδη μέσα σε πρωτοβουλίες τόσο κινηματικές όσο και επιχειρηματικές, αυτές που κατάφεραν σε αντίξοες συνθήκες να υπερβούν απίστευτα εμπόδια για να υπάρξουν. Να βασιστούν είτε σε άλλες αξίες, είτε σ’ αυτά που γενικά ονομάζονται «συγκριτικά πλεονεκτήματα» της χώρας και του κάθε τόπου της, είτε σ’ αυτά που λέγονται «νέες ευκαιρίες», είτε σε συνδυασμό αυτών.
Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ανδρέας Κυράνης, στο κείμενό του «Ψάχνοντας το φάντασμα της παραγωγικής ανασυγκρότησης: «Αν θέλουμε στ’ αλήθεια κάτι ν’ αλλάξουμε και να περισώσουμε οφείλουμε να ξεκινήσουμε από την διάσωση του κύριου τεχνικού και πνευματικού μας κεφαλαίου, των σύγχρονων και πάνσοφων τεχνικών και τεχνητών, των μικρών παραγωγών που επιμένουν να αντιστέκονται και να γεννούν μέσα στην κρίση. Να τους προσεγγίσουμε ουσιαστικά και όχι οικονομίστικα, να τους στηρίξουμε να γεννήσουν «προϊόν» εναλλακτικό στο κυρίαρχο. Να τους εμπνεύσουμε ξανά με υποδειγματικό έργο, την συνεργασιμότητα και την εμπιστοσύνη τόσο στις μεταξύ τους σχέσεις όσο και στη δημόσια σφαίρα, αξίες που εγκαταλείφθηκαν σε μια κοινωνία διαλυμένη σαν οντότητα, κάτω από τον τρόμο ενός κράτους ξένου και εχθρικού μαζί. Χωρίς μια, στ’ αλήθεια, δημιουργική σύνθεση λαϊκής και λόγιας τεχνικής γνώσης, η οποιαδήποτε παραγωγική ανασυγκρότηση δεν έχει κανένα αυτοδύναμο μέλλον στη διεθνή σκακιέρα. Χωρίς αυτούς δεν υπάρχει άλογο για να σύρει το κάρο. Αν θεωρούμε πως «περισσεύουν», μια και δήθεν η ρομποτική, η μηχανή και οι αυτοματισμοί της τεχνολογίας μας έχουν λύσει τα χέρια, η αγωνία μας για το ζήτημα της ανεργίας δεν συνιστά παρά θλιβερή υποκρισία. Εμείς είμαστε τότε οι πραγματικά περιττοί, ανάπηροι να αντιληφθούμε την ουσία και ζωτική αξία της αμεσότητας της σχέσης τους με την μεταποιητική διαδικασία. Οι σχεδιαστές, οι θεωρητικοί και οι επιστήμονες, υπερβαίνοντας την δική τους αναπηρία «επί του πραγματικού», ενεργοποιώντας μυαλό και ψυχή, οφείλουν να συνεισφέρουν στη γένεση τρόπων οργανικών και όχι κατασκευασμένων στήριξης των πραγματικών παραγωγών, προκειμένου να διασωθούν και αυτοί μαζί τους.»[4]
Για να συμβούν αυτά είναι αναγκαίο να σχεδιάσουμε εμείς την ανάπτυξη της χώρας και όχι κάποιοι άλλοι με τις δικές τους προτεραιότητες.
Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός δεν μπορεί να καθορίζεται από τις προτεραιότητες του ΕΣΠΑ και του Αναπτυξιακού νόμου που επιδοτούν ενεργειακά έργα την ίδια στιγμή που φτάσαμε στο σημείο να εισάγουμε ακόμα και ηλεκτρικό ρεύμα, την προηγούμενη εβδομάδα στο 26% της ζήτησης, για να εφαρμοστεί το δόγμα της απελευθέρωσης αγοράς ενέργειας! Και να μην θέτει σε προτεραιότητα τα έργα εξοικονόμησης ενέργειας με τις χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Δεν μπορεί να συνεχίσει να πριμοδοτεί τον υποτιθέμενο «ποιοτικό τουρισμό» της αποκλειστικής χρήσης προστατευτέων περιοχών, επειδή αυτό προκρίνει η μελέτη των Ελληνικών Τραπεζών και του ΣΕΒ που καθόρισε τη δομή του νέου ΕΣΠΑ (ΣΕΣ) αλλά και όλοι οι πρόσφατοι μνημονιακοί νόμοι.[5] Και να μην στοχεύει στον τουρισμό που είναι αλληλένδετος με το φυσικό, πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, ούτε και στην αναβάθμιση υποβαθμισμένων τουριστικών περιοχών.
Δεν μπορεί να συνεχίσει να στηρίζει αποκλειστικά τη μεγέθυνση και τη συγκέντρωση των εκμεταλλεύσεων του αγροτικού τομέα, παράγοντας έρημους οικισμούς και άνεργους πρώην ή δυνητικούς αγρότες.
Δεν μπορεί να απευθύνεται σε μια μικρή μερίδα προνομιούχων.
Όπως διαπιστώνει ο Ευάγγελος Αχιλλόπουλος: «Η συγκυβέρνηση το μόνο που έκανε ήταν να προστατεύει ειδικά συμφέροντα και να ψάχνει ξενόφερτη ανάπτυξη αδιαφορώντας για τον Έλληνα παραγωγό, δημιουργό, επιχειρηματία, εργαζόμενο.
Απόδειξη το τελευταίο πρόγραμμα ΕΣΠΑ «Επιχειρηματική Ευκαιρία» για ανέργους που τάχα μου, θα δίνει 40.000€ με 100% χρηματοδότηση για να υλοποιήσουν μια ιδέα τους και να φτιάξουν μια νέα επιχείρηση.
Και αμέσως έρχεται η απορία... Που θα βρει τα 40.000€ ένας νέος και μακροχρόνια άνεργος που είχε μια ιδέα για να την υλοποιήσει πρώτα, όπως απαιτεί ο οδηγός του προγράμματος και μετά από 3-4 χρόνια γραφειοκρατίας να τα πάρει πίσω από την επιδότηση; Μα το πρόγραμμα αφορά μόνο πλούσιους ανέργους...
Είναι φανερό πλέον πως η συγκυβέρνηση ξέρει να φτιάχνει προγράμματα μόνο για πλούσιους μικρομεσαίους επιχειρηματίες ή για πλουσίους ανέργους γιατί τέτοιους νομίζει πως έχουμε στην χώρα μας μετά από 5 χρόνια ύφεσης.»[6]
Μεγάλη πρόκληση η νέα κοινωνική συμμαχία
Όσο κι αν δεν είναι απλό, ήρθε η ώρα να οριοθετηθούν οι ρόλοι και οι σχέσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση, το κόμμα, την κοινωνία, τα κινήματα.
Σχέσεις συνεργασίας αλλά και αντιπαραθέσεων, όπου αυτό είναι αναγκαίο.
Απ’ αυτή τη μεγάλη ζύμωση θα προέλθει η νέα κοινωνική συμφωνία.
Η ζύμωση αυτή δεν μπορεί να γίνει μέσα σε πλαίσια παράλληλων μονολόγων, ούτε προσχηματικών διαβουλεύσεων, ούτε πληκτικών ημερίδων σε άδειες αίθουσες, υποχρεωτικών από τα προαπαιτούμενα ευρωπαϊκών προγραμμάτων, ούτε μεταξύ προνομιακών συνομιλητών, επειδή τάχα οι υπόλοιποι δεν καταλαβαίνουν.
Δε μπορεί να γίνει με όρους που προκύπτουν ούτε από οδηγίες, ούτε από υποθετικές νομοτέλειες που αγγίζουν τα όρια της θρησκείας και της προπαγάνδας.
Θα πρέπει να γίνει με κριτήρια που έχουν τεθεί από κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες, ανάλογες με αυτές που προσδιόρισαν τις μέχρι τώρα προτεραιότητες για την ανθρωπιστική κρίση και την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Να γίνει οριζόντια και κάθετα με επιμονή και συνέχεια, με όρους δημοκρατίας απ’ ευθείας με την κοινωνία κι όχι με εκπροσώπους και διατήρηση της λογικής της ανάθεσης.
Για να αναδειχθούν όλα αυτά που συνθέτουν το νέο και η κοινωνική πλειοψηφία που θα το υλοποιήσει, χωρίς αποκλεισμούς.
Ηράκλειο 4 Φεβρουαρίου 2015
Εισήγηση στην εκδήλωση – συζήτηση: «Μετεκλογικό τοπίο: Προκλήσεις – Δυνατότητες – Διλήμματα»
Διοργάνωση: Εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς»
Πηγή: http://www.candianews.gr/2015/02/07/proklisis-dinatotites-ta-dilimmata-sto-meteklogiko-topio/