EUROKINISSI/ΙΣΜΗΝΗ ΚΑΡΛΗ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 04.02.2023, 21:42
«Επιλογή μελετητή», ακόμη ένα εύρημα των αρίστων
Τάσης Παπαϊωάννου*
Σκέψεις με αφορμή την πρόσφατη παρουσίαση της διαδικασίας «επιλογής μελετητή», για την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Τα δεινά της αρχιτεκτονικής, της τέχνης, εν τέλει αυτού του ίδιου του πολιτισμού στη χώρα μας φαίνεται πως δεν έχουν τέλος.
Εκεί που νόμιζες ότι κάποτε θα τελείωναν, πάντα κάτι γίνεται που σε επαναφέρει στην οικτρή πραγματικότητα που ζούμε τελευταία στον τόπο μας. Πώς να εξηγήσεις αλλιώς την αμετροέπεια και την κυνική αυταρχικότητα που κάθε τόσο εξακοντίζονται ανερυθρίαστα από την ηγεσία του (λεγόμενου) υπουργείου Πολιτισμού;
Στην τελευταία, μάλιστα, παρουσίαση από την υπουργό Πολιτισμού και τον πρόεδρο της Διεθνούς Επιτροπής Αξιολόγησης της «διαδικασίας επιλογής μελετητή» (sic), για την υπόγεια επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ήταν ολοφάνερη -για ακόμη μία φορά- η καθεστωτική νοοτροπία που χαρακτηρίζει την ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, αλλά και των συνεργατών της, σε ό,τι αφορά τις θεσμοθετημένες διαδικασίες της πολιτείας, οι οποίες καταστρατηγούνται η μια μετά την άλλη!
Μια νοοτροπία ιδιοκτήτη που δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν, δεν αισθάνεται καν την ανάγκη να απαντήσει σε εύλογες ερωτήσεις, να αντικρούσει με επιχειρήματα και στοιχεία τα φλέγοντα ζητήματα που κατατρύχουν τη νεοελληνική κοινωνία και ειδικότερα τον κόσμο της τέχνης και της αρχιτεκτονικής. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο όμως αποτελεί ιδιοκτησία (ακόμη;) του ελληνικού λαού και όχι της κ. Μενδώνη ή των διάφορων δωρητών που προσφέρουν, ευγενώς μεν, τα χρήματά τους, αλλά δεν έχουν κανένα δικαίωμα να αποφασίζουν και για τις διαδικασίες που θα ακολουθήσει το ΥΠΠΟΑ.
Σε ερώτηση δημοσιογράφου της «Εφ.Συν.» (19.1.2023), για τις ενστάσεις και τα ψηφίσματα διαμαρτυρίας των Συλλόγων Αρχιτεκτόνων και Αρχαιολόγων, των Αρχιτεκτονικών Σχολών, αλλά και πολλών συναδέλφων, σχετικά με τις παρατυπίες και τις πρωτοφανείς διαδικασίες που ακολουθήθηκαν, ο χαρακτηρισμός του προέδρου της επιτροπής και ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ ήταν: «γραφικότητες». Μια μεγάλη -δυστυχώς- προσβολή προς τους Ελληνες αρχιτέκτονες, αλλά και τους συναδέλφους του στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ! Λιγότερη υπεροψία και περισσότερη ταπεινότητα δεν θα έβλαπταν, ιδιαίτερα όταν απευθύνεται κανείς στο σύνολο της αρχιτεκτονικής κοινότητας της χώρας του.
Ομως και κάποιες απαντήσεις που δόθηκαν στις ενστάσεις αυτές έβριθαν ανακριβειών, αλλά και συνειδητής (;) αποσιώπησης των διαδικασιών ενός ανοιχτού διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού όπως:
α) ότι το κόστος του είναι μεγάλο, ενώ είναι γνωστό ότι υπολείπεται κατά πολύ της διαδικασίας που επιλέχθηκε
β) ότι οι συμμετοχές θα ήταν πάρα πολλές και η διαδικασία δήθεν θα ήταν «χαώδης»! Μα αυτό είναι το τεράστιο κέρδος των διεθνών διαγωνισμών: η μεγάλη συμμετοχή ελληνικών και ξένων αρχιτεκτονικών γραφείων και η μεγάλη δημοσιότητα, δηλαδή ακριβώς η «διεθνής διάσταση» που επιζητούσε η υπουργός, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλα τα αντίστοιχα έργα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο Καΐρου που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, για να μην πάμε μακρύτερα
γ) άλλη ανακρίβεια, ότι μια τέτοια διαδικασία θα αποκαρδίωνε, τάχατες, τα σημαντικά γραφεία να πάρουν μέρος, κάτι που φυσικά δεν συμβαίνει
δ) όσο δε, για την «απόλυτη διαφάνεια» της ακολουθούμενης διαδικασίας, ας μας επιτραπεί σε καιρούς τέτοιας διασπάθισης δημόσιου χρήματος και εκτεταμένων τηλεφωνικών υποκλοπών να διατηρούμε τις μεγάλες αμφιβολίες μας.
Ας μη λησμονούμε ή υποβαθμίζουμε, τέλος, την κολοσσιαία διαφορά ανάμεσα στην «επιλογή μελετητών» και σε έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, κατά τον οποίο δεν επιλέγεται ο «καλύτερος αρχιτέκτονας» αλλά η «καλύτερη λύση»! Μια λύση που μπορεί να προέλθει και από κάποιον νεαρό, άσημο και άπειρο αρχιτέκτονα, όπως συχνότατα συμβαίνει.
Μέσω αυτής της ανοιχτής δημοκρατικής διαδικασίας, βραβεύτηκαν άλλωστε στα νιάτα τους και πολλοί αρχιτέκτονες από τα δέκα γραφεία που συμμετείχαν στη «διαδικασία επιλογής» και ήταν ακριβώς τα βραβευμένα κτίρια που μελέτησαν και έχτισαν τότε που τους έκαναν στη συνέχεια ευρύτερα γνωστούς. Είναι όμως αυτή η διαδικασία που αναζητούσε η υπουργός ή αυτό που κυρίως ενδιέφερε στη συγκεκριμένη συγκυρία ήταν μια επικοινωνιακή φούσκα που τόσο ταίριαζε και με το ψευτο-αφήγημα «περί αρίστων» της κυβέρνησης;
Στην ουσία πρόκειται για μια άκρως ελιτίστικη άποψη, όπου μόνον οι διάσημοι star-architects είναι εκείνοι που μπορούν να εκπονούν αυτού του είδους τις μελέτες. Την ίδια στιγμή, με ύφος ιεροεξεταστή, η υπουργός αποφάνθηκε ότι κανένα ελληνικό γραφείο δεν έχει τα προσόντα για μια τέτοια μελέτη και το μόνο που μπορεί να κάνει, είναι ο ρόλος του κομπάρσου δίπλα στον ξένο πρωταγωνιστή. Αναρωτιέται κανείς για το θράσος μιας τέτοιας ανακοίνωσης που μόνο τιμή δεν περιποιεί για την υπουργό Πολιτισμού. Μα πώς το προεξοφλεί, αφού δεν δίνει την ευκαιρία να συμμετάσχουν -επί ίσοις όροις- σ’ έναν διαγωνισμό με όλους τους ξένους συναδέλφους τους; Απίστευτα πράγματα!
Το χειρότερο όλων ήταν αυτή η συνολική απαξίωση της ελληνικής αρχιτεκτονικής και η πρωτοφανής δήλωση να προέρχεται από την υπουργό που είναι επιφορτισμένη με την ανάδειξη και την προβολή της έξω από τα σύνορα της χώρας! Πρέπει να είναι κανείς αφελής ή ιδεοληπτικά δογματικός για να πιστέψει το έωλο επιχείρημα ότι μόνον όσοι είναι βραβευμένοι και έχουν αντίστοιχα έργα στο βιογραφικό τους, είναι ικανοί να σχεδιάσουν την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Τι να πουν και οι διάσημοι σήμερα αρχιτέκτονες Ρέντσο Πιάνο, Ρίτσαρντ Ρότζερς και Τζιανφράνκο Φρανκίνι, όταν σε νεαρή ηλικία κέρδισαν, το 1971, το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό (με πάνω από 650 συμμετοχές) για το «Πολιτιστικό Κέντρο Ζορζ Πομπιντού» και «χάρισαν» στο Παρίσι ένα τέτοιο εμβληματικό κτίριο που αποτελεί πια σήμα κατατεθέν της γαλλικής πρωτεύουσας; Και αυτό είναι ένα από τα χιλιάδες τέτοια παραδείγματα που συναντά κανείς στον διεθνή χώρο.
Δυστυχώς οι απόψεις που αναπτύχθηκαν στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου φανερώνουν έναν βαθύτατο επαρχιωτισμό! Μια συμπλεγματική ξενολατρία από τη μια και μια στείρα και άκαρπη εσωστρέφεια από την άλλη, που ταλανίζουν χρόνια τώρα τη χώρα μας και μοιάζουν με τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, όπου ανάμεσά τους να πρέπει να περάσουν υποχρεωτικά όλοι οι Ελληνες αρχιτέκτονες. Η από κάθε άποψη απαράδεκτη διαδικασία «επιλογής αρχιτέκτονα μελετητή» που προκρίθηκε από το ΥΠΠΟΑ, αποτελεί πραγματικά ντροπή για τον νεότερο πολιτισμό μας, για τον οποίο τόσο υποκριτικά κόπτεται, με κάθε ευκαιρία, η κυβέρνηση.
Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε. Αλλη μία φανφαρόνικη επικοινωνιακή φιέστα, παρουσία και του πρωθυπουργού αυτή τη φορά, με τους προβολείς στραμμένους πάνω σε ακόμη ένα έργο-μακέτα, όπως τόσα άλλα που εμφανίζονται ως πυροτεχνήματα το τελευταίο διάστημα. Αλλά βλέπετε, πλησιάζουν οι εκλογές και τέτοια φωταγωγημένα σκηνικά τα έχουν τόσο πολλή ανάγκη όσοι βυθίζονται κάθε μέρα, ολοένα και περισσότερο, μέσα στο τέλμα των ανεπίλυτων προβλημάτων που γιγαντώνονται και πνίγουν την καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών.
*Αρχιτέκτων-ομότιμος καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
Πηγή: https://syspeirosiaristeronmihanikon.blogspot.com/2023/02/blog-post_4.html?spref=fb