Κυριακή πρωί, 16 Σεπτεμβρίου 2018. Το ραντεβού ήταν στις 10 στην αρχή του Δάσους. Η ανάβαση από το Μύρτος υπέροχη, όσο απομακρυνόμουν από τις άλλοτε πανέμορφες νότιες ακτές, που τώρα τις έχουν σπιλώσει πρωτίστως τα θερμοκήπια που φτάνουν συχνά ως το γιαλό, αλλά και μια άναρχη και άσχημη δόμηση όπου συνυπάρχουν αγροτικές αποθήκες και τουριστικά.
Όσο ανέβαινα τόσο πιο πολύ καθάριζε η φύση, το μυαλό και η ψυχή μου. Θυμήθηκα πως ένα από τα μυστικά της ευτυχίας είναι το δέος που νιώθεις όταν μικραίνει το εγώ σου μπροστά στο μεγαλείο της Φύσης. Αυτό το μεγαλείο είχε ονοματεπώνυμο, η συνύπαρξη των ορεινών όγκων στις νότιες υπώρειες της Δείκτης με το Δάσος από πανύψηλα δέντρα που έπαιζαν κρυφτό με τον ήλιο. Δεν ήταν όμως μόνο η Φύση που γεννούσε δέος ευτυχίας.
Ήταν και το δέος που σου προκαλούσαν οι άνθρωποι, αυτοί που παλιότερα είχαν ένα ισορροπημένο πάρε δώσε με τη Φύση, ακόμα και τότε που σμίλευαν κατακόρυφες τομές σε βράχους για να φτιάξουν τους απαραίτητους στενούς δρόμους ή τα μικρά γεφύρια για να υπερβούν τα ρέματα. Αλλά και άνθρωποι σαν τον O.R., τον διάσημο βοτανολόγο από το Κέμπριτζ και τη Jennifer Moody (J.M.), την επιφανή καθηγήτρια Αρχαιολογίας από το Τέξας, που με το εμβληματικό τους βιβλίο «η Δημιουργία του Κρητικού Τοπίου» άλλαξαν την εικόνα μας για την Κρήτη. Όχι για όλους δυστυχώς.
Μετά απ’ αυτό το βιβλίο η Κρήτη δεν είναι πια μόνο μια όμορφη Μεγαλόνησος με πλούσια ιστορία, ένας βολικός υποδοχέας για επενδυτές παντός τύπου, η Κρήτη μεγάλωσε έγινε Ήπειρος, συναίρεση των τριών ηπείρων με τις οποίες γειτονεύει, μια οικολογική και πολιτισμική κιβωτός του κόσμου.
Έφτασα στην ώρα μου. Ήταν όλοι εκεί, στη θέση Μαντάλι, όπου οι δυο αγαπημένοι πρίνοι του O.R. ηλικίας 850-1500 ετών. Και τι δεν θα ΄χαν δει οι κλώνοι τους; Μια ομήγυρις πολύχρωμη και πολυεθνική, μεγάλου ηλικιακού φάσματος από τριών χρόνων, ένα χαριτωμένο κοριτσάκι, μέχρι 80αρηδες, διαφόρων μορφωτικών επιπέδων, από επιφανείς ακαδημαϊκούς μέχρι αγρότες. Όλοι τους σπούδαζαν τη φύση με αλληλοσυμπληρούμενες μεθόδους.
Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν ο Δήμος Ιεράπετρας που εκπροσωπήθηκε από τον αντιδήμαρχο Αργυρή Πανταζή, η Τοπική Κοινότητα του Χριστού όπου ανήκει το Σελάκανο με τον αειθαλή πρόεδρο Αιμίλιο Πετσαγγουράκη, ο σύλλογος προστασίας αιωνόβιων ελιών Επτάστικτος με τον Παύλο Δασκαλάκη που χάρισε στη Jenny το σπάνιο λάδι από τις υπέργηρες ελιές σε μια έξοχη συσκευασία, ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Σελάκανου με τον Μανώλη Δασκαλάκη και τη Δέσποινα Καπαράκη.
Πριν τα αποκαλυπτήρια διοργανωτές και φίλοι χαιρέτησαν την εκδήλωση. Κύρια ομιλήτρια ήταν η επιστημονική σύντροφος του J.M. η οποία με μεστά συγκινητικά λόγια περιέγραψε το μέγεθος του O.R. ως επιστήμονα, την 50χρόνη σχέση ζωής του με την Κρήτη, την αγάπη του για την πλουσιότατη χλωρίδα της, για τα βότανά της και τα αιωνόβια δέντρα της και στάθηκε ιδιαίτερα στην πολύμορφη αξία των πρίνων, που τους συναντάς από τις ακτές ως τα μεγάλα ύψη και τους βλέπεις με διάφορες μορφές από ταπεινά κατσοπρίνια ως πελώρια δέντρα, που γίνονται φωλιά για πολυάριθμα άλλα είδη.
Σταθμοί του O.R. στην Κρήτη ήταν το 1968 όπου παρακολούθησε το φίλο του Peter Warren να ανασκάπτει στη θέση Φούρνου Κορυφή του Μύρτους, το 1981 που συνάντησε τη Jenny και ξεκίνησαν τη συγγραφή του βιβλίου τους και το 2006, οπότε πρωτοστάτησαν στον αγώνα για τον Κάβο Σίδερο διεθνοποιώντας τον μέσα από μια έκκληση στον Guardian. Μίλησε επίσης η Αμερικανίδα ανθρωπολόγος Jerolyn Morrison, φίλη και συνεργάτης του τιμώμενου ιδιαίτερα γνωστή από τις μελέτες της για την κουζίνα των Μινωιτών.
Ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια της πινακίδας από τη Jenny μπροστά από τους δυο τεράστιους πρίνους που είχε εντοπίσει και μελετήσει ο O.R. πριν μισό αιώνα. Μετά ανεβήκαμε στην καρδιά του πευκοδάσους με τους διάσπαρτους πρίνους και περπατήσαμε ένα δεκάλεπτο περίπου. Η διαδρομή εξαιρετική και εκπαιδευτική, όπου η Jenny αντάλλασσε με τους ντόπιους πληροφορίες και γνώμες για τη καλύτερη διαχείριση του δάσους. Φτάσαμε έτσι στον άλλο μεγάλο πρίνο που τον έζωσαν 8 αγκαλιές, ενώ σε ένα μεγαλύτερο κύκλο αγκαλιαστήκαμε και κινηθήκαμε σε ένα υποτυπώδη χορό πολύ περισσότεροι. Τα αποκαλυπτήρια εδώ έκανε η Jerolin ενώ η J.M. εξήγησε πως γίνεται η χρονολόγηση.
Παραθέτω το κείμενο της πινακίδας:
“Πρίνος ή Πουρνάρι (Quercus coccίfera)
Δήμος Ιεράπετρας, Ρουσσόλακος Σελάκανου, υψόμετρο 900μ.
Ένα από τα πιο προσαρμόσιμα δέντρα στον κόσμο. Στην Κρήτη, οι πρίνοι φθάνουν από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1700 μ. Αντέχουν στην ξηρασία, στον παγετό και το χιόνι. Μπορούν να βλαστήσουν από τις ρίζες τους μετά από πυρκαγιά (ή κοπή), δημιουργώντας τεράστιους συμπαγείς κλώνους άγνωστης ηλικίας. Οι πρίνοι είναι έντονα ανθεκτικοί και μπορούν να ζήσουν για αιώνες ως μικροί διογκωμένοι θάμνοι (κατσοπρίνια) και με την πρώτη ευκαιρία να μεγαλώσουν σε θαυμάσια δέντρα.
Αυτό το υπέροχο παλιό δέντρο, εκτιμάται ότι είναι 650-750 ετών. Πρόκειται για ένα παλαίμαχο δέντρο, του οποίου ο σημαδεμένος κορμός, μας διηγείται την ιστορία των αλλαγών στον πολιτισμό και το τοπίο. Στα τραχιά κλαδιά του και στον κούφιο κορμό του φιλοξενούνται εκατοντάδες ζωντανοί οργανισμοί από μύκητες και λειχήνες μέχρι έντομα, πουλιά και μικρά θηλαστικά.
Άλλοι δύο μεγάλοι παλιοί πρίνοι, βρίσκονται στην περιοχή Μαντάλι πριν από το χωριό Σελάκανο. Εκτιμάμε ότι είναι ηλικίας από 850 έως 1.500 ετών. Εκεί υπάρχει το δέντρο που ενέπνευσε τον Oliνer Rackham να ερευνήσει τα δέντρα της Κρήτης πριν από 50 χρόνια.
Αυτά τα υπεραιωνόβια δέντρα, είναι ανεκτίμητα αρχεία της ιστορίας του τόπου. Είναι ζωντανά, ιστορικά μνημεία. Είναι αναντικατάστατα.
Ο Oliνer Rackham, ο οποίος συναντήθηκε για πρώτη φορά με τα εξαιρετικά πουρνάρια του Σελάκανου το 1968, είπε: "Δέκα χιλιάδες δέντρα ηλικίας 100 ετών δεν υποκαθιστούν ένα δέντρο 500 χρόνων." (Rackham 1986).
Αφιερώνουμε αυτό το μοναδικό δέντρο στη μνήμη του Oliver Rackham (1939-2015), ιστορικός οικολόγος, βοτανολόγος, εραστής της Κρήτης και υπέρμαχος των αιωνόβιων δέντρων.
Το πάθος του για το κρητικό τοπίο και τη διατήρησή του, ειδικά τα αιωνόβια και μεγαλειώδη δέντρα, τον ενέπνευσαν και θα συνεχίσει να εμπνέει, γενιές και γενιές ανθρώπων.
Πολιτιστικός Σύλλογος Σελάκανου”
Στην κατάβασή μου επιστρέφοντας συχνά σταματούσα για να φωτογραφίσω το μοναδικό τοπίο. Με απασχολούσε και το γνωστό ερώτημα, αν αξίζει να αφήσουμε το γάμο και να πάμε για πουρνάρια. Η απάντηση δεν είναι αυτονόητη, αν πρόκειται να παντρέψουμε την Ανατολική Κρήτη με γήπεδα γκολφ και τη Δυτική με εξορύξεις πετρελαίων ε τότε σίγουρα αξίζει να πάμε να αφουγκραστούμε τα Πουρνάρια του Oliver στο Σελάκανο.
Πηγή: http://www.efsyn.gr